Panorama zaandam by Tilemahos Efthimiadis

Mevrouw Sanches — Kelder
Van onze redac­tie, Ruud Meijns

Sanches
Mevrouw Sanches — Kelder, Lien, is geboren op 03-​03-​1933 in Wormerveer in het zieken­huisje en was tien maan­den toen we naar Koog aan de Zaan gin­gen, in de Hyac­intstraat en later ver­huis­den we naar de Machin­is­ten­straat.
Mijn werkzame tijd begon op m’n 17e in Zaandam.

Sanches1
Foto: De Machinistenstraat

Ik zat op de Kooger­school en die stond waar nu de Verzetsstraat is en de Lin­den­boom­school is gekomen. De Kooger­school is na de oor­log ges­loopt want die zag er niet meer uit. Onze fam­i­lie is echt Zaans, het is uit­ge­zocht tot 1648 in West­zaan. Er is nog een tak in Amersfoort.

Sanches2

Foto: De Koogerschool

Na de lagere school ging ik naar de huishoud­school in de Oost­z­i­jde in Zaan­dam; de Sancta Maria. De eerste twee jaar vond ik leuk, alle­maal algemene vakken en in de derde klas ging het alleen nog over stof­fen. Daar was ik totaal ongeschikt voor. Dat ik van een ander geloof was, Her­vormd, maakte niets uit. In de eerste klas kreeg ik een non voor handw­erken. Die leerde ons op een naaima­chine werken met een vel papier. We had­den geen garen, we moesten alleen een rechte lijn stikken; het was net een prikkaart. Ze noemde mij bij mijn doop­naam dat is Engelien. Dan riep ze me tot de orde met zo’n zware stem “Engelien, die meneer in die volk­s­tuin kan even­goed z’n werk wel doen zon­der jouw aan­dacht”. Bij de Bloem­gracht had je nog tuinen en daar was dan een man aan het werk en daar zwaaiden we naar. En die mei­den lachen want die kenden mij als Lien.


Sanches3Ik heb de weg naar school voor een deel moeten lopen, want toen had mijn vader m’n voor­wiel nodig voor zijn fiets. Hij werkte bij drukkerij Kleiman in Zaandijk, die is later in de oor­log over­vallen. We had­den eerst een bus­abon­nement , maar de bus kwam dan weer wel en dan weer niet. Die had­den gen­er­a­tors en dan was de bus weer uit­gevallen. Op het laatst von­den wij het niet zo ver om naar school te lopen.

Ik had nog echte ban­den, later kre­gen we houten ban­den. Een broer van m’n vader was jacht­bouwer en die ging toen houten ban­den maken. En in een strenge win­ter gin­gen we ook over het ijs naar school. Ik ging van school toen in vijf­tien was, in 1948.

Ik heb een jaar bij Hun­kemöller in Ams­ter­dam gewerkt.

Toen ben ik nog een jaar bij Kem­pe­naar op kan­toor geweest, een expe­di­tiebedrijf.
Het bedrijf zat in de West­z­i­jde naast de Orion, oliefab­riek. Je moest een steeg door en aan de Zaan was een houten kan­toortje en daar zat ik. Het was ook een bode­post waar pak­jes wer­den gebracht voor de lijn­di­enst naar Den Haag. Maar er kwa­men ook beurtschepen.
En bij wan­be­tal­ing moest ik op de fiets naar die adressen om te zeggen dat er nog rekenin­gen open ston­den; de baas wist dan zoge­naamd niet waar ze woonden.

Sanches4

Toen gezinsver­zorg­ing, dat heb ik bijna zeven jaar gedaan. Toen ik in verwacht­ing raakte vond mijn man het niet goed dat ik doorg­ing want het was vrij zwaar werk. Dan werd je elke zes weken ergens anders heen ges­tu­urd. Het ging uit van het Zil­v­eren Kruis in een gebouwtje bij de Park­straat. Je moest daar elke week je loon halen, van 12 tot 13.00 uur en dan was de lei­d­ster weg. Maar soms zat je bij een gezin waar­van de man pas om 12.30 uur thuis kwam op zater­dag en dan was het ren­nen om je loon op te halen. Ik zat ook veel in het Kalf en dan haalde je het niet, achter­lijk eigen­lijk, en nie­mand protesteerde.

Foto: Een wagen van Kem­pe­naar bij Honig


Naar­mate je er langer werkte kreeg ook ik moeil­ijkere gezin­nen, ‚tamelijk belas­tende gezin­nen’ heette dat. Mensen waren over­span­nen en niet iedereen kon daar tegen. Vaak door gebeurtenis­sen van vroeger, maar daar werd nooit over gespro­ken. Pas als je er heel lang was, ik ben eens der­tien weken bij een gezin geweest, steeds ver­lengd, maar toen was ik bijna over­span­nen. Mijn moeder hielp me wel want als ik niet wist wat ik voor dat gezin voor eten moest klaar­maken omdat er geen geld meer was gaf m’n moeder me wel wat mee.


Sanches5We zaten door heel Zaan­dam, West­zan­erdijk tot Kalf – Haalder­s­broek en op het eind van de Zuid­dijk. Je had wel niet al die nieuwe wijken, maar Zaan­dam was uit­ge­breid hoor. Ik woonde toen in de Koog en dan is het Kalf niet ver; over de Noorder­brug en je bent er. Ik zat ook op de Haven, dat vond ik leuke mensen op de Haven. Ze dreven han­del met Rus­sis­che matrozen; sigaret­ten en onder­goed. Hoe ze eraan kwa­men weet ik niet want je kon toen nog zowat niks kri­j­gen. Ik heb eens een onder­jurk gekre­gen van een man die dat rit­selde met sche­p­elin­gen; die heeft m’n moeder gekregen.

Foto: Tuin­straat hoek Dors met Wijkgebouw


Ik heb er heel veel geleerd door met zoveel ver­schil­lende mensen te werken. Ik begon om acht uur tot vijf uur, maar het werd meestal later. Offi­cieel had je ander­half uur tussen de mid­dag, nou dat kon nooit natu­urlijk. Je had de kinderen die je op tijd naar school moest bren­gen of er lag een zieke boven. Mijn moeder zei altijd ‘Jij hebt zo je bord leeg’, ja dat was ik zo gewend. Ik wil nog wel zeggen dat mensen bij wie ik kwam die op houtwer­ven werk­ten dat die schan­dalig betaald wer­den, onderbetaald.


Toen ik een jonge meid was en die oor­log was achter de rug, von­den we aan Zaan­dam niet veel aan; mijn vriendin en ik we gin­gen naar Ams­ter­dam. Ik had er al een jaar gew­erkt en dan vind je aan Koog en Zaan­dam al niks meer aan. Er was een band uit Enge­land die speelde bij Heck. We had­den geen rooie cent en dan had­den we het zo uit­gerek­end dat we een sor­bet en een pakje sigaret­ten van tien stuks kon­den kopen. Je voelde je heer­lijk en je had geen rooie cent. Zaan­dam vond ik saai. We gin­gen uit in de Waakza­amheid, dat was een tem­pel van muziek.

Sanches6
De Waakza­amheid

Ik had al vroeg verk­er­ing. Met ons trouwen was ik 22 en mijn man 24. Hij was al voor de dien­st­plicht naar Indone­sië geweest. Mijn man ik zijn getrouwd in 1955 en we hebben 3 à 4 jaar inge­woond in de Klaas Kater­straat. Daarna hebben we 21 jaar op Hof van Zaen­den gewoond en nu alweer 41 jaar hier in Westerkoog.


Sanches7

Hofwijk

Met ons eerste huis woon­den we in bij de Klaas Kater­straat, een boven­won­ing met één kind. We woon­den mooi hoor, want er was een vre­selijke won­ing­nood. Bene­den woonde een weduwe, mevrouw Zwart, die kende mijn man, want die woonde daar­voor ook in die straat. Die wonin­gen waren te groot voor een alleen­staande en de won­ing­bouw had daar twee wonin­gen van gemaakt. We had­den een eigen keuken, woonkamer en een slaap­kamer en samen de WC.

Ik had een kran­ten­wijkje van de kerk en ik deed wel eens col­lecte bij de leden van de kerk. En toen die jon­gens, drie zonen, de deur uit waren ben ik nog in de oud­eren­zorg bezig geweest. En ik heb nog in de kerken­raad van de Her­vor­mde kerk in de Verzetsstraat gezeten.


Joomla tem­plates by a4joomla