Panorama zaandam by Tilemahos Efthimiadis

Mon­u­ment Harenmakersstraat17

Van onze redac­tie, Greet Plekker-​van Sante

plaquette0

Op vri­jdag 22 sep­tem­ber is er een pla­que­tte gelegd in de straat bij het huis Haren­mak­ersstraat 17, ter her­denk­ing van het feit, dat in dit huis het pam­flet werd ges­ten­cild, de oproep voor de Februari-​staking voor Zaandammers.

Burge­meester Ruud Vree­man in zijn speech:
Hoe zeer de Feb­ru­ar­is­tak­ing hier in Zaan­dam leeft, weet ik uit eigen ervar­ing. Des­ti­jds hebben we het beeldje van Truus Menger op de Wil­helminabrug gezet. De Feb­ru­ar­is­tak­ing staat nog altijd sym­bool voor het verzet tegen anti­semitisme, dis­crim­i­natie en onder­drukking. Dat sym­bool wordt hier lev­end gehouden door­dat er nog steeds nieuwe infor­matie, nieuwe ver­halen bek­end wor­den. Zoals de vier foto’s die opdo­ken van de stak­ers op de Dam. Unieke beelden die aan­lei­d­ing waren voor een nieuw boek van Erik Schaap over de Zaanse Feb­ru­ar­is­tak­ing. Hij mem­o­reerde de vele oor­logsmon­u­menten in Zaanstad, die de herin­ner­ing aan de oor­log lev­end houden. Er mist er eigen­lijk nog één stelde hij: een mon­u­ment dat herin­nert aan een cru­ciale actie op de zolder van de won­ing Haren­mak­ersstraat 17. Hier sten­cilden leden van de ille­gale Com­mu­nis­tis­che Par­tij op 25 feb­ru­ari 1941 de oproep om het werk neer te leggen, uit protest tegen de Joden­ver­vol­ging. Een oproep die ver­vol­gens ver­spreid werd en die ertoe lei­dde dat tien­duizen­den Zaankan­ters meed­e­den aan de Februaristaking.

Hoe ging het er aan toe op die zolder? Erik Schaap beschri­jft dat mooi: Hoe Zaan­dammer Willem Mans in de loop van de ocht­end het Ams­ter­damse pam­flet in han­den gedrukt kreeg. U weet wel: dat pam­flet met STAAKT! STAAKT! STAAKT! Hij kreeg daar­bij de opdracht: ver­spreid dat in de Zaanstreek.
Mans ging ermee naar CPN-​partijgenoot Ger­ard Maas. Die draaide een vel sten­cil­pa­pier in zijn oude Rem­ing­ton en begon de oproep over te tikken. Met een pen tek­ende hij de losse woor­den en uitroeptekens na. Mans stak het in zijn zak en fiet­ste naar de sten­cil­post, in deze won­ing, de won­ing van Cees Prins.
Samen met een andere lokale com­mu­nist, Piet van Breemen, jaagde Prins op zolder in hoog tempo vellen papier door het sten­cilap­pa­raat.
Dat was niet zon­der gevaar. Haren­mak­ersstraat 17 was gehorig en de regel­matige ‚klik’ van de sten­cil­ma­chine klonk atyp­isch voor deze woonomgev­ing.
In grote oplage wer­den de sten­cils gemaakt en ver­vol­gens ver­spreid. Het resul­taat is bekend.

plaquetteVreemanDe mensen die dit deden staken hun nek uit, ze han­delden snel, uit over­tuig­ing, maar ze namen een groot risico. Want wat zou de bezetter doen als ont­dekt werd wie de aanstichters van de stak­ing waren. Uit voor­zorg sliepen ze na de stak­ing ook een week niet thuis.

Met deze gedenksteen eren we deze helden, maar zor­gen we er ook voor dat we de geschiede­nis van de Zaanse Feb­ru­ar­is­tak­ing lev­end houden. En daar gaat het om.
Voor we de steen onthullen wil ik een aan­tal mensen bedanken die eraan hebben bijge­dra­gen dat de wens van Erik Schaap werke­lijkheid is gewor­den:
- Raad­slid Jan de Vries
- Bart Natu­ursteen, die de steen maakte voor een vrien­delijke prijs
- De medew­erk­ers van de Gemeente die zorgden dat de steen hier geplaatst werd
- En natu­urlijk Wim Nieuwen­hui­jse, voorzit­ter van Sticht­ing Voor­ma­lig Zaans Verzet. Hij zorgde voor de financier­ing via het Fonds Bevorder­ing Arbeids Belang.
Ik wil Wim dan ook vra­gen om samen met mij de steen te onthullen.

plaquette

plaquette2 plaquette3

Foto’s: Plekker

Joomla tem­plates by a4joomla