Panorama zaandam by Tilemahos Efthimiadis

Oost & West — De overzetv­eren
Van onze redac­tie, Ruud Meijns

OostWest1De Dam, de Hogen­dam die de verbind­ing tussen Oost– en West­zaan­dam vor­mde en later door de Wil­helmi­nasluis werd door­bro­ken, was tot lang de enige verbind­ing om naar de overkant van de Zaan te komen. Als we oude kaarten van de Zaanstroom bek­ijken zien we geen bruggen. Woonde je bij het Grote Glop en je moest naar de Bullek­erk in de West­z­i­jde, moest je eerst naar de Hogen­dam lopen over­steken en dan kon je naar je Bullek­erk lopen. Op deze kaart van Klaas Sem (een uit­snede) van rond 1800 is dat goed te zien, geen brug te beken­nen.

Voor Zaan­dammers die naar de overkant van de Zaan wilden, zon­der elke keer die hele tocht naar de Hogen­dam te maken, waren er onderne­mers die een overzetveer exploiteer­den. Dames en heren die voet­gangers naar de overkant van de Zaan roei­den. Langs de weg, Oost­z­i­jde of West­z­i­jde stond een bor­dje aan de weg dat men ‘hier overzette’.

oostwest2In de Oost­z­i­jde, bij num­mer 25 bij de kap­per­swinkel had men een overzetveer, getu­ige het witte bor­dje waarop stond ‘hier haalt men over De Zaan’. Zie afbeeld­ing.

Bij de Zaansteeg had veer­man De Boer een overzet die klanten naar de West­kant bracht bij de Slagerssteeg t.h.v. het Bakkerspad, nu Klok­baai. De kosten van het overzetten waren 1 cent.

Het Ruyter­veer had een overzetveer waar later een gemo­toriseerde ver­sie voor in de plaats kwam, handw­erk dus

Verderop bij café Zaanzicht was het overzetveer van Kees Slot. Dat veer kwam in moeil­ijkhe­den toen op die plek in 1882 de Hoop­brug werd geopend. De Hoop­brug was een echte voet­gangers­brug, de over­tocht kostte 1 cent, maar dat belette Slot niet om door te gaan met z’n voorzien­ing.

De his­tori­cus P. Boorsma schreef over deze Kees, ‘In hai begon de straid! Bai hum ko’ je voor ien sent heen in weer vare. Assie den zoo over­voer, keek ie altemet eres opzai, né die breg in den zat­tie maer te grum­mele in te meutele, in z’n bakkes begon äl sag­gerai­neger te staen. In dat wier d’r niet beter op asser, vanaf de breg, ien­tje skreeuwde: “Trek je rieme niet stik!” of “Denk ‘r om Kees dat je van­daag nag terug moete!”. Hai het ’t jare vol éhouwe, maer ’t end van ’t liedje was den toch, dat Kees ’t liet zitte’. (1)

Op de Kalver­ringdijk was een bek­end overzetveer van Adam Smit en zijn echtgenote. In de volksmond werd het wel ‘Het overzetveer van Adam en Eva’ genoemd.

oostwest3Op de foto bij de won­ing gaat het veer met pas­sagiers op weg naar de overkant met oliemolen ‘De Ooievaar’ op de achter­grond.

Na de veren met hand­kracht waren er later de bek­ende gemo­toriseerde pontv­eren zoals ‘Het Ruyter­veer’. Van Oost kwam je zo makke­lijk mid­den in de West­z­i­jde en het was voordelig voor het per­son­eel van Albert Heijn dat met de trein uit Ams­ter­dam kwam. En dan nog het ‘Pon­tje van Schaap’ dat voer op het tra­ject Vis­ser­shop — Prins Hen­drikkade — Het Eiland en de Haven­straat.

Met al die bruggen tegen­wo­ordig is een veer niet echt meer nodig en toch ‘hebbe zul­lie in Zedaik er weer ien­tje om neer de Skans over te zette’, mooi hoor!.

(1) P. Boorsma, De Zaende, Breg over de Zaen.

Afbeeldin­gen aangeleverd.


Joomla tem­plates by a4joomla