Anton de Kom 1898 — 1945
_{Van onze redac­tie, Ruud Meijns}

Op 30 juni her­denken wij van de afschaffing van de slav­ernij. De bijeenkomst vindt plaats op de Anton de Kom­brug in Zaan­dam. Wie was Anton de Kom?

Ger­ard Cor­nelis Anton de Kom werd geboren in Para­maribo. Na de lagere school deed hij de MULO, voor een jon­gen uit het volk een opmerke­lijke presta­tie. Vanuit thuis kreeg hij de ver­halen mee over de kolo­niale tijd en over slav­ernij. Zijn afkeer van kolo­nial­isme en racisme zou zijn leven lang een dri­jfveer bli­jven.

In 1920 vertrok hij naar Ned­er­land waar hij dienst nam in het leger. Na zijn afzwaaien werkte hij voor ver­schil­lende bedri­jven. In 1926 trouwde hij met Nel­lie Bos­boom en ze kre­gen vier kinderen. Zijn ontslag bij zijn laat­ste werkgever had zeker te maken met zijn poli­tieke activiteiten die hij inmid­dels ont­plooide. Zijn opvat­tin­gen over het kolo­niale beleid, de klassen­strijd en de zwarte bewustz­i­jns­be­weg­in­gen wer­den niet overal geac­cepteerd. Eind 1932 vertrok hij met zijn gezin naar Suri­name.

Zijn ‘roem’ was hem vooruit­ges­neld want naast een grote groep vrien­den waren ook de autoriteiten belang­stel­lend aan­wezig bij zijn aankomst. In Para­maribo begon hij een advies­bu­reau dat veel aan­loop kreeg van alle Suri­namers, geen etnis­che groep uit­ges­loten. Op last van de gou­verneur werd hij opgepakt wegens ‘com­mu­nis­tis­che agi­tatie’ en zat drie maan­den vast. Zijn arresta­tie zorgde voor een volk­so­proer dat met harde hand werd neerges­la­gen. Hij werd door het gou­verne­ment ged­won­gen naar Ned­er­land terug te keren.

In 1933 ver­scheen een frag­ment van het boek ‘Wij Slaven van Suri­name’ waar hij sinds 1926 aan had gew­erkt. Ondanks pogin­gen om de pub­li­catie van het boek te ver­hin­deren, ver­scheen het boek bij uit­gev­erij Con­tact. Het lukt hem niet om reg­ulier werk te vin­den en het gezin kende een moeil­ijk bestaan. De Kom bleef wel schri­jven ook toen de Duit­sers ons land had­den bezet.

Bij de bezetting van Ned­er­land werd het boek ‘Wij Slaven van Suri­name’ onmid­del­lijk ver­bo­den. De Kom werd in augus­tus 1944 gear­resteerd en na diverse strafgevan­genis­sen werd hij op trans­port gesteld naar con­cen­tratiekamp Neuengamme. Hij over­leed kort na de bevri­jd­ing aan tuber­cu­lose.
Zijn lichaam werd bijgezet op de Eere­be­graaf­plaats in Loenen.

Bron: http://​resources​.huy​gens​.knaw​.nl