Het wordt stiller in het oude gedeelte van het Vissershop. Heel wat bewoners zijn verhuisd naar de nieuwbouw, of daar bezig in hun nieuwe woningen. Een aantal van de Hoppers gaat er tijdelijk wonen en keert uiteindelijk weer terug in de nieuwbouw van de tweede fase.

De hoge en imposante bomen van de Kastanje– en Plataanlaan zijn onlangs gekapt, een naargeestig gezicht. Hoewel de oude woningen nu binnenshuis veel lichter zijn waren de bomen toch heel gezichts-bepalend voor het wijkje. Het gaf mij een naar gevoel toen ik de bomen neergehaald zag worden. De bomen hebben hier zestig jaar gestaan, alle ontwikkelingen in dit levendige wijkje gevolgd.

Ik hoorde van sommige mensen dat het nu doet denken aan de Tweede Wereldoorlog toen ook alle bomen op ‚t Hop werden omgehaald en zijn opgestookt! Toch is het oude Vissershop niet alleen maar op weg naar de afbraak, ergens in het wijkje wordt ook nog iets opgebouwd!

Kunstenares Ida van der Lee begeleidt het proces van sloop en nieuwbouw in het Vissershop. In een aantal van de sloophuizen is zij, met hulp van andere kunstenaars en vrijwilligers, druk bezig met het opbouwen van een expositie die in de periode 29 oktober tot en met 14 november 2004 gaat plaatsvinden. Een boekje met fragmenten uit de schatkistverhalen van de bewoners en foto’s van de slooppanden gemaakt door Max Linssen is inmiddels verschenen. Aanstaande vrijdag 29 oktober is om 15.00 uur de opening van de expositie, met toespraken van Jaap Smit en Ria Dirkx. De openingstijden zijn: donderdag tot en met zondag van 12.00 — 16.00 uur.

Overigens zijn nieuwe verhalen over en uit het Vissershop nog steeds welkom! Bezoekers mogen de tentoongestelde verhalen mede beoordelen. De verhalen die het Vissershop het beste typeren worden in het straatbeeld van het nieuwe Hop vereeuwigd.

De bekendmaking van de meest spraakmakende verhalen is op zondag 14 november2004  om 15.00 uur. De expositie vindt plaats in de panden Plataanlaan 13, 17, 19, 21 en 23. Het Vissershop: een dorpje, aan het eind van de Zuiddijk, met een eigen karakter. Na de oplevering van ‚het torentje’ verdwijnen ook de laatste bewoners naar de nieuwbouw en maakt de sloophamer een einde aan het oude Hop. In het nieuwe Vissershop gaan ongetwijfeld weer nieuwe verhalen ontstaan. Het Vissershop is en blijft een wijkje in beweging, een buurt met een ziel. Einde. Jan Boonstra

Slooppanden als ‚Verhalendoolhof” Ida van der Lee geeft vorm aan de ziel van het Vissershop.
Bron NHDagblad 22 oktober 2004.

Rondlopen in een sloopwoning waar al van alles weg is, maar waar ook dingen zijn toegevoegd. Terwijl je de teksten op de muur leest, ontdek je dat je via een kast kunt doorlopen naar de wc van de buren. Het is mogelijk in vier sloophuizen op het Vissershop, die begin november zullen zijn omgevormd tot een ‚verhalendoolhof’.

In het kader van het project ‚Sloophamer schatkamer’ zijn de woningen Plataanlaan 13, 17, 19 en 21 te Zaandam van 29 oktober tot en met 14 november 2004 op donderdag, vrijdag, zaterdag en zondag te bezoeken van 12.00 tot 16.00 uur.

Expositie in slooppanden legt ziel wijk bloot De sloop van de oude wijk Vissershop in Zaandam gaat de tweede fase in. Het kunstproject Sloophamer Schatkamer van beeldend kunstenaar Ida van der Lee reist mee met dit voor de bewoners ingrijpende veranderingsproces. In opdracht van de gemeente Zaanstad werkt de kunstenaar samen met de bewoners aan een blijvende kunsttoepassing met herinneringswaarde voor de wijk.

Ida van der Lee

Op vrijdag 29 oktober is de opening van de tweede fase van Sloophamer Schatkamer: een expositie in vier slooppanden in het Vissershop. Het kunstproject Sloophamer Schatkamer heeft tot doel om de ziel van ‚het oude Hop’ veilig over te brengen naar de nieuwbouw. Vorig jaar ging het project van start met een indrukwekkend afscheids-ritueel. Een grote schatkist, gemaakt van karakteristiek sloopmateriaal uit het Vissershop, speelde hierin de hoofdrol. Bewoners deponeerden er hun verhalen en herinneringen in en brachten hem in processie door het Hop en over de Zaan naar het Zaans Museum.

Nu worden die verhalen, een schat aan informatie, wereldkundig gemaakt in vier slooppanden. De oude woningen zijn omgetoverd in een verhalendoolhof. Ook de schatkist krijgt een plaats in een van de woningen. De verhalen van de bewoners die het beste de ziel van het Hop typeren, worden geselecteerd. In de derde fase van het kunstproject keren de verhalen terug in het straatbeeld van het nieuwe Vissershop.

Vissershop De woningen op het Vissershop zijn gebouwd in de jaren van 1914 tot 1919. Van oudsher een socialistisch bolwerk, heeft het Hop nog steeds een hechte sociale structuur. De laatste jaren verkeerden de huizen in deplorabele staat. Besloten werd de woningen, die eigendom zijn van Woningcorporatie ZVH, af te breken en daar nieuwe voor in de plaats te bouwen. De ene helft van deze oude wijk aan de Zaan is nu gesloopt. De bewoners wachten in wisselwoningen op een nieuw huis. De tweede sloopfase is in 2005. Het nieuwe Vissershop moet klaar zijn in 2007.

Ida van der Lee Kunstenaar Ida van der Lee is bekend vanwege de persoonlijke manier waarop zij vorm en inhoud weet te geven aan veranderings-processen, in het bijzonder in de landelijke en stedelijke omgeving. Enkele andere van haar kunstprojecten zijn Wasgoed, is goed (1999) in de Vrolikstraat in Amsterdam, Ontroerend goed (2001–2006) in Abcoude en Duizend deuren (2003) in Groningen.

Zaans kunstproject Sloophamer Schatkamer is een sociaal kunstproject van beeldend kunstenaar Ida van der Lee, in opdracht van de gemeente Zaanstad in samenwerking met de Advies-commissie Beeldende Kunst (ABK). Het vindt plaats in het kader van het Actieplan Cultuurbereik gemeente Zaanstad en wordt financieel ondersteund door Programma Actieplan Cultuurbereik Noord-Holland onderdeel Beeldende Kunst & de Openbare Ruimte, en het Grotestedenbeleid.

Foto’s: Gemeente Archief Zaanstad, Hans Dam, ZVH, Ida van der Lee, Jacques Veth, Rinus21, esteie.nl

Tijd voor een feestje! Dat was het op vrijdag 14 mei 2004 op het Vissershop. Woningbouwvereniging ZVH vierde die dag symbolisch het hoogste punt op het nieuwbouwterrein van de wijk. Er was aan de Zaan een grote partytent neergezet, die voldoende ruimte bood aan zowel de bewoners van de wijk als aanwezige medewerkers van ZVH. In de uitnodigingsbrief schreef de woningcorporatie: ‘Als u duimt voor mooi weer dan zorgen wij voor de rest en wordt het vast gezellig!’

Welnu, het was die dag mooi en zonnig weer. Zo kon er dus weer eens, ook buiten, aan de Zaan worden vertoefd. Dat gedeelte (Notenlaan) is lange tijd niet toegankelijk geweest voor de bewoners, vanwege het slopen en bouwen wat er nu plaatsvindt. Gezellig was het trouwens ook!

De feestelijke middag werd begonnen met koffie en gebakjes met daarop afgebeeld het logo van het Hop. Dat logo vormt onder andere een illustratie van een huis wat één van de aanwezigen deed opmerken: “Nu heb ik het gevoel mijn ‘eigen huis’ op te eten!” Een deejay zorgde voor muziek. Er waren volop drankjes, waardoor de sfeer naarmate de middag/avond vorderde steeds vrolijker werd. Rond zessen was er ook een barbecue voor alle Hoppers.

Jaap Smit bedankte de organisatie met een korte speech aan het eind van de barbecue. De dames die deel uitmaken van de bewonerscommissie in ’t Hop werden verrast met een welverdiend bloemetje.

Het was heel prettig om eens zo met iedereen van gedachten te kunnen wisselen en een kijkje te nemen op het nieuwbouwterrein. Sommige mensen konden op die manier zien hoe ver het was met de bouw van de huizen waar zij komen wonen. Die toezeggingen zijn inmiddels gedaan. Zoals het er naar uitziet ligt alles nog steeds op schema (ik hoef geen weerman te zijn om te durven voorspellen dat er geen vorstperiode meer komt tot de oplevering) en de eerste huizen in de Esdoornlaan zullen zo eind augustus 2004 klaar zijn.

Daarna worden de rijtjeshuizen per week opgeleverd, zodat dit najaar dus weer een soort van volksverhuizing naar het gedeelte nieuwbouw zal plaatsvinden op ‚t Hop. Zodra de flat op de hoek Notenlaan/Bleekerstraat klaar is, wordt begonnen met de sloop van het laatste oude gedeelte in de wijk. Overigens was na het feestje voor de huurders een kijkdag, zaterdag 15 mei, voor kopers van de huizen in het Vissershop. Koop– en huurhuizen komen door elkaar te staan.

In de nabijgelegen Vijfhoek wordt ook hard gewerkt aan de nieuwbouw. Je ziet het, net als op ‚t Hop, vrijwel per dag vorderen. Daar in de buurt staan nogal wat veranderingen op stapel, omdat het viaduct over de kruising Wibautstraat/Troelstralaan deze zomer wordt gesloopt en er een rotonde wordt aangelegd. Dat zal uiteraard ingrijpende gevolgen hebben voor het verkeer en afsluitingen en omleidingen met zich meebrengen. Het blijft dus nog een tijdje rommelig in Zaandam-Zuid, maar het tekent zich nu al af dat het resultaat cq. de woonomgeving mooi wordt en er zeker op vooruit zal gaan. JAN

Zaanse Hopjes, aflevering 17
7 juli 2004

Precies een week geleden, op woensdag 30 juni, werden alle Hopbewoners in de gelegenheid gesteld een kijkje te nemen in de nieuwbouwwoningen van de wijk. Medewerkers van ZVH en Dura Vermeer waren aanwezig om vragen te beantwoorden. Het was best wel spannend om voor het eerst het huis te kunnen bekijken, waar je komt te wonen. Hoewel er nog het nodige aan moet gebeuren, blijkt wel al dat het Vissershop een mooi wijkje zal worden, misschien beter gezegd zal blijven!

De huizen worden in dezelfde sfeervolle stijl, als het was, gebouwd. Wat me bij de eerste stap over de drempel opviel was de ruimte: de grote woonkamer beneden en boven de ruime slaapkamer aan de voorzijde van de woning. Voor gezinnen met kinderen kan die slaapkamer door een tussenwand in tweeën worden gedeeld.

Ongeveer de helft van de huizen op ‚t Hop wordt verkocht door de makelaars Peperstaete en Vlieg. Daar werd de laatste tijd met animatiefoto’s, die een goed beeld geven van hoe ons wijkje wordt, mee geadverteerd. Voor de mensen die internet hebben is het leuk om eens op de site www.vissershop.nl te kijken. Niet alleen zijn daar foto’s en plattegronden van het nieuwe Vissershop te zien, maar ook foto’s en verhaaltjes die een aardig beeld geven van de geschiedenis van de wijk.

Vijfhoek. Ook de Vijfhoekbewoners bereiden zich voor op terugkeer naar hun nieuwe woningen. Daar schiet de nieuwbouw ook al hard op. De nabijgelegen Wibautstraat, tussen Morgensterstraat en Thorbeckeweg, is nu afgesloten voor verkeer, omdat het viaduct over de Troelstralaan deze zomer wordt gesloopt. De anders zo drukke Wibautstraat was de afgelopen dagen eventjes het domein van spelende kinderen. Ze hadden volop gelegenheid om er te voetballen, fietsen en de brug als skatebaan te gebruiken. Daar zal door het bouwverkeer wel gauw een einde aan komen. Het ‚gewone’ autoverkeer had in de afgelopen week veel hinder van de afsluiting van de Wibautstraat. Er ontstonden opstoppingen in de Morgensterstraat en aan de Zuiddijk.

„Het is hier een hartstikke mooi dorp! Maar hoe kom ik eruit?” was een vraag die me gisteren vanuit een in de Plataanlaan verdwaald geraakt bedrijfsautootje werd toegeroepen. Vanuit het Hop over de Zuiddijk dus rechtsaf.

Deze Jan wil er niet uit; ik blijf! Het eerste rijtje nieuwbouwhuizen, in de Esdoornlaan, wordt in week 36, tussen 30 augustus en 3 september, opgeleverd. Vanaf dan gaat het Vissershop weer een volgende episode in en ‚nieuwe geschiedenis’ schrijven. Jan

Zaanse Hopjes, aflevering 18
4 augustus 2004

Het duurt nog een maand voordat de eerste woningen in het vernieuwde Vissershop worden opgeleverd. Het lijkt wel een beetje op „stilte voor de storm” nu in de vakantietijd. In de herfst zal opnieuw een soort van volksverhuizing plaatsvinden op ‚t Hop, dan wordt er door de meeste bewoners van het oude gedeelte verhuisd naar het nieuwe.

De gemeente heeft de bezwaren van Bleekersstraat-bewoners tegen de bouw van het 50+torentje ongegrond verklaard. Een aantal tweede fase-bewoners uit de wijk moet tijdelijk naar elders verhuizen. Zij hebben al woningen aangeboden gekregen. Ook woonden er nog een aantal mensen, zonder vast huurcontract, die voor het einde van de maand juli hun huizen moesten verlaten.

De leegstaande huizen worden direct onbewoonbaar gemaakt, zodat narigheid als eerder met rommel en ongewenste bezoekers wordt voorkomen.

In de nabijgelegen Vijfhoek, die nu de Poort van Zuid heet, zijn op woensdag 7 juli 2004 de eerste sleutels uitgereikt aan de bewoners die het langst in de wijk wonen. Zij hebben na 43 flatjaren een huis met een tuin gekregen. Van de Vijfhoekbewoners die twee jaar geleden hun woningen moesten verlaten, keert vijftig procent terug naar de wijk. Er komen overigens meer woningen terug dan er zijn gesloopt.

De gemeente heeft de riolering in de Bleekerstraat verlegd. De bewoners daar worden nu geconfronteerd met een rioolaansluiting die van achter de 25 huizen naar voor moet worden verlegd. In de krant las ik dat dat voor hun eigen rekening komt. Eigenlijk dacht ik, met mijn „bescheiden” mening, meteen aan de miljoenenverslindende projecten die onze (plaatselijke) overheden er doorheen jagen. Ik vraag me dan af of er niet ergens een potje is om deze mensen een tegemoetkoming in die onvoorziene, ongetwijfeld hoge kosten te bieden.

Koophuis of niet: Het lijkt mij nogal wat om opeens voor een dergelijk probleem te staan! Op ‚t Hop zelf moet worden nagedacht over verhuizen en de inrichting van je nieuwe huis. Kan je nou wel of niet meteen behangen in een nieuwbouwhuis? Wat doe je op de vloer? Worden het gordijnen, lamellen of toch iets anders voor de ramen?

Net als ik kiezen heel wat buren, heb ik al gemerkt, voor laminaat. De laminaatfabrikant zal zich ongetwijfeld in de handen wrijven. Een huis met een erker, rode dakpannen en een voortuin. In gedachten zie ik mijzelf daar al „achter de geraniums” zitten. Het klinkt en is leuk, maar wie weet sta ik ten tijde van de volgende aflevering van deze rubriek wel bol van de verhuisstress. Eén troost: alle Hoppers zitten in hetzelfde schuitje. We slepen elkaar er ongetwijfeld doorheen. Jan

Zaanse Hopjes aflevering 19
1 september 2004

In de herfst van 2003 is de eerste helft van het Vissershop gesloopt. Zodra het torentje aan de Zaan bewoond is, zal ook de tweede helft van de wijk tegen de vlakte gaan. Dan is het oude Vissershop definitief geschiedenis. De nieuwbouw is bijna klaar.

De Hoppers hebben de kans gekregen al eens een kijkje te nemen in de nieuwe huizen. De vorderingen van de bouw waren ook altijd redelijk goed te volgen. De meeste mensen zijn nu wel blij met de gerieflijker woningen die er komen. Zo medio september worden de eerste woningen opgeleverd. Kunstenares Ida van der Lee heeft het proces van slopen en ook de nieuwbouw samen met de bewoners meegemaakt.

Uit oude materialen maakte zij een schatkist, waar de bewoners in november 2003 allerlei herinneringen in de vorm van verhalen, gedichten en foto’s in deden, waarna deze met een boot naar het Zaans Museum werd gevaren. Inmiddels staat deze schatkist tentoongesteld in het kantoor van ZVH aan de Peperstraat. Later zal de schatkist terugkeren op ‚t Hop en een definitief plekje krijgen in het torentje aan de Zaan.

In de week van verschijnen van deze Eigenwijkspagina krijgt Ida van der Lee een tijdelijk atelier in een van de huizen in de Plataanlaan. In verband met de oplevering van de eerste woningen, heeft ze voor donderdag 23 september een kleine performance/openingsact bedacht waarbij het de bedoeling is dat de genodigden er een actieve rol in gaan spelen. ” Ook hiervoor vond ik het belangrijk dat er op een symbolische wijze een poging gedaan moet worden om de ziel van het oude Hop te verhuizen naar het nieuwe Hop. Het blijft dus in de sfeer ‚” aldus de kunstenares.

Een aantal panden in de Esdoornlaan gaat t.z.t. gebruikt worden om de verhalen van de mensen te etaleren. Van der Lee hoopt voor haar nieuwste project op de medewerking van de bewoners. Ze vertelt tenslotte: „Ze zijn natuurlijk druk met hun verhuizing, maar wie weet willen ze toch even afreageren.” Jan

Zaanse Hopjes aflevering 20
29 september 2004

De eerste van de 216 nieuwe woningen in het Vissershop zijn opgeleverd. Kunstenares Ida van der Lee nam op donderdag 23 september het initiatief om met een kunstproject de ziel van het oude gedeelte van de wijk over te brengen naar de nieuwbouw. In eerste instantie leek dit ‚feestje’ er een te zijn voor genodigden zoals medewerkers van ZVH, directeur Sanders, mensen van het architectenburo en directeur-generaal mevrouw Bertram van het ministerie van VROM.

Al gauw mengden bewoners van het Vissershop zich onder de genodigden in de partytent die hiervoor was neergezet in het midden van de nieuwbouw. Daarna ging het in optocht door de wijk. Een zee van witte parapluutjes door de gestaag vallende regen. Bij drie van de oude huizen werden vloerplankjes gehaald, waarop tekstfragmenten waren aangebracht uit de schatkistverhalen van de bewoners zelf. De voorgelezen woorden verwaaiden in de wind hoewel dat bij een zielsoverdracht misschien wel toepasselijk is. Teams van het architectenburo, ZVH en bewoners (Anneke Hoogmoed en Marjan Schuit) schaatsten op oude trapleuningen en verkleed in outfits, waarvoor onder andere geisers uit de oude huizen zijn gebruikt, naar de nieuwbouw waarmee symbolisch de ziel naar het nieuwe Vissershop werd gebracht. Dat memoreerde nog aan het schaatsen op het Teerplein, met een echte koek– en zopietent, waar heel wat Hoppers nog goede herinneringen aan hebben.

Blij zijn de bewoners van het wijkje nu ook met hun nieuwe huizen. Dat is overal te horen. De heer Sanders haalde in zijn toespraak nog de moeilijke start van het proces aan dat heeft geleid tot de sloop en nieuwbouw. Het Vissershop is de eerste wijk waarmee woningbouwvereniging ZVH in de jaren van de eerste wereldoorlog ooit begon. Mevrouw Bertram was aanwezig omdat het Hop als eerste van de 56 prioriteitswijken was aangewezen door het ministerie van VROM. In haar toespraak had zij het herhaaldelijk over het VissershoF, wat haar telkens commentaar opleverde vanuit het publiek.

En wat de ziel van het Hop betreft? Die zit en blijft ongetwijfeld in de mensen die hier al tientallen jaren soms zelfs hun leven lang wonen, in de mensen die ervoor gekozen hebben hier te blijven wonen. Symbolisch is de ziel van het oude nu in ieder geval ook overgebracht naar het nieuwe Vissershop. Nadat dat was gebeurd brak de bewolking, hield het op met regenen en begon de zon die middag uitbundig te schijnen. Jan Boonstra

Eerste fasebewoners hebben inmiddels formulieren mogen invullen over sommige woonwensen betreffende de nieuwe woningen die op het Vissershop worden gebouwd, zoals de betegeling in de badkamer en eventueel tuindeuren of een schuifpui en dergelijke.

Als alles meezit is het de verwachting dat huizen in de eerste fase aan het eind van dit jaar klaar zijn en kunnen worden betrokken. Bewoners hebben ook een voorrangspositie bij het kopen van een woning op het Vissershop. In december werd er een brief verspreid over tien koopwoningen, waaronder een penthouse, aan de Notenlaan. De bijgevoegde folder gaf een goede indruk van hoe de Notenlaan eruit zal komen te zien. In de laatste weken van 2003 zaten de Hoppers soms letterlijk in hun huizen te schudden door het constante heien, de hele dag door, dat er toen gebeurde. Het gevaarte torende dreigend uit boven de huizen en het geluid was door het weerkaatsen over het water van de Zaan eigenlijk door een groot deel van de stad wel te horen. Wilde je het lawaai ontvluchten, bijvoorbeeld door effies naar het centrum te lopen, dan hoorde je het daar dus nóg! ‚Vluchten kon in die weken eventjes niet meer’

Maar inmiddels liggen er wat fundamenten van de eerste woningen die er komen, temidden van bergen aarde, machines, bouwvakkers die de helft van het Hop nu bevolken, er zijn wat bouwketen verrezen en plassen water en veel modder! Door alle regen van de laatste tijd lijkt het soms wel één grote massa prut. Lijkt me geen pretje voor die mannen om daarin te moeten werken. JAN

Zaanse Hopjes, aflevering 12

Eigenlijk heb ik nog steeds niet echt de knoop doorgehakt of ik nu op ‚t Hop blijf wonen of hier zal vertrekken. Ik zal wel tot het laatste moment wachten met een eventuele beslissing.

Zoals veel bewoners ben ook ik wel al bezig met voorbereidingen voor de verhuizing, opruimen, zelfs al wat dozen ingepakt. Soms wou ik maar dat ik ook vanuit mijn huis naar de nieuwbouw van de eerste fase kon verhuizen. Tegen de rompslomp van tweemaal verhuizen en nog iets van anderhalf jaar in een wisselwoning bivakkeren zie ik enorm op.

Maar ja, dat geldt dus voor alle, of heel veel, tweede fasebewoners. Gedeelde smart… In december heb ik mijzelf het boekje kado gedaan wat onlangs over het Vissershop is verschenen van architectuurhistoricus Wim de Wagt. Niet alleen een boeiend stuk geschiedenis over de wijk en Zaandamse volkswoningbouw, maar ook een leuke herinnering door bijvoorbeeld de foto’s van bewoners als Bep de Kreek en Jaap Smit die erin aan het woord komen. En zo ben ik in leesmomenten ook nog bezig met het Hop!

In de eerste week van februari heeft bestuursrechter F. Brouwer het bezwaarschrift van bewoners van de Bleekerstraat tegen de bouw van de seniorenflat aan de hoek Notenlaan/Bleekerstraat ongegrond verklaard. De zeven verdiepingen hoge flat, met zeventien appartementen, komt er dus.

Inmiddels beginnen de eerste tekenen van de nieuwbouw op ‚t Hop steeds meer zichtbaar te worden. Er liggen fundamenten en in de Lindenlaan verrijst momenteel het ‚skelet’ van een rijtje huizen. Een hoge hijskraan kijkt nu uit over de oude huizen die er nog zijn in de Linden-, Plataan-, Kastanje– en een stukje Esdoornlaan.

Door de kwakkelwinter is er geen vorstverlet geweest en het is wel zeker dat de bouw op schema blijft. Dit jaar valt dus echt ‚t doek voor het oude Vissershop. Sommige Hoppers die ik spreek, kijken ook wel uit naar de nieuwbouw en men denkt dat het vast wel mooi zal worden, al vrezen sommigen dat de sfeer van het ‚oude Hop’ niet meer terug zal komen, al hebben de Hoppers zich neergelegd bij de sloop en nieuwbouw. Misschien dat we het handhaven van de sfeer toch wel zelf in de hand hebben! Immers als de goeie wil er is… JAN

Zaanse Hopjes, aflevering 13

Kinderen Hopschool gaan bewoners interviewen en ‚de boot in’! In november 2003 vond in de wijk Vissershop een afscheidsritueel plaats. Kunstenares Ida van der Lee maakte uit oude materialen van de gesloopte huizen een schatkist, die door bewoners werd gevuld met gedichten, herinneringen en foto’s. Deze schatkist is nog tot 4 april 2004 in het Zaans Museum te zien. Vanaf 6 april 2004 begint de schatkist aan de tweede etappe van de reis door de Zaanstreek en staat dan, voor een nog onbekende periode, in het gemeentehuis aan het Bannehof.

Donderdagmiddag, 11 maart 2004, kwam Ida van der Lee naar de Hopschool om daar de kinderen van groep 7 en 8 te vertellen over het programma dat ze nu heeft bedacht. Ze liet een serie dia’s zien over eerdere van haar kunstprojecten, vertelde daar over en liet dat vloeiend overgaan in beelden van de wijk Vissershop, de sloop en het afscheid. Ook toonde ze een gedeelte van de videoband, die binnenkort verkrijgbaar is. Tijdens deze middag in de school was een zestal bewoners van de wijk aanwezig.

Behalve ondergetekende die er zowel als ‚razende reporter’ van dit stukje als Hopper zat, lazen de overige vijf hun bijdragen voor die in de schatkist zijn gedeponeerd. Zo las Annemieke een mooi gedicht voor en een stukje over het wonen in haar huis aan de Esdoornlaan. Jaap Smit declameerde zijn gedicht wat hem veel bijval opleverde. Lies las een gedicht en verhaal voor, Metje een gedicht en stukje familiegeschiedenis en Anneke wist boeiend te vertellen over Wasili, de vroegere conciërge van de oude Hopschool, waarmee meteen de betekenis werd verduidelijkt van het bordje Wasili-plein aan de school. Zij vertelde over: hoe de oude Hoppers kippen hielden en zij als kind vaak met een kip in haar poppenwagentje door de buurt wandelde. Metje Steding, Jaap Smit en Anneke Hoogmoed zijn drie bewoners die in de wijk zijn geboren en getogen.

Er kwamen herinneringen naar boven over grote zeeschepen die voorheen op de Zaan keerden, zodat het leek alsof ze naar binnen kwamen varen. Hekjes of wat ook maar brandbaar was wat in de oorlog werk opgestookt. Een vroegere schoolmeester Frederiks die de bijnaam ‚buikie’ kreeg… Het zijn wat van deze herinneringen die in de schatkist zijn gegaan.

De kinderen van de Hopschool gaan deze week, in groepjes van twee, een aantal (oud)bewoners interviewen naar aanleiding van de teksten die eerder in de schatkist zijn gedaan. De Hoppers zijn hiervoor benaderd. Voor de kinderen is een aparte, kleinere schatkist gemaakt. De interviews komen daar uiteindelijk in en deze schatkist wordt op dinsdag 30 maart 2004 met een sleepboot naar het Zaans Museum gebracht, waar de boot met aspirant-journalisten-in-de-dop om ongeveer 11.00 uur zal arriveren. Diezelfde middag geeft Ida van der Lee daar om 14.00 uur een lezing over haar werk.  Voor mensen van het Vissershop is de toegang gratis. JAN

Zaanse Hopjes, aflevering 14

Dinsdag 30 maart 2004. De vlag hing ook op het Vissershop halfstok, maar dat was om de bijzetting van de overleden, oude koningin Juliana die dag.

Het was ditmaal de beurt aan de kinderen van groep 7/8 c, van meester Stephan, om hun eigen schatkist te vullen met de interviews die zij in groepjes met verschillende bewoners hebben gedaan. De teksten, die zijn opgehangen in de hal van de school net als tekeningen die de kinderen uit de lagere groepen hebben gemaakt naar aanleiding van zowel het afscheid van het oude Vissershop als de Vijfhoek, werden eerst in de klas voorgelezen. Bij de interviews die de kinderen hadden gemaakt werden nog anekdotes verteld, over de oude school, hoe er in een strenge winter eens een ijsbaan was gemaakt op het schoolplein. Daarna ging het in optocht, uitgezwaaid door de andere schoolkinderen, naar de sleepboot de ‚Voorzaan’ die klaar lag om de kinderen, juf Erna en kunstenares Ida met de kleine schatkist naar het Zaans Museum te brengen. Inmiddels zijn beide schatkisten naar het Gemeentehuis aan het Bannehof gebracht, waar ze nu zijn te zien. Op een later tijdstip gaan ze naar het kantoor van ZVH aan de Peperstraat en uiteindelijk zullen de kisten, gemaakt uit oude materialen van de gesloopte huizen, weer terugkomen in het dan nieuwe Vissershop.

School de Voorzaan (oost) staat middenin de eerste fase van het Hop. Rondom het schoolcomplex is gesloopt en er wordt nu volop gewerkt aan de nieuwbouwhuizen, die steeds meer ‚vorm’ beginnen te krijgen. Toch blijkt er nu al drie jaar onzekerheid te zijn over de toekomst van de school, zelfs nu nog. Er is nog steeds geen besluit gevallen en de docenten vinden dat het gebouw, dat er sinds het begin van de jaren negentig staat, nog prima functioneert. Ze hopen dat de school gewoon blijft.

Inmiddels begint fase twee voor het Hop steeds dichterbij te komen. Dat betekent dat ook ik mijn oude, vertrouwde huis uit moet, maar het lijkt zo goed als zeker dat ik in de wijk blijf wonen. Half mei zijn van de eerste woningen in fase één het casco klaar en eind augustus worden de eerste laagbouwwoningen opgeleverd. Naar alle waarschijnlijkheid zullen de huizen in de tweede fase zo rond november van dit jaar leeg moeten zijn en gaat daar de sloop van start. Huizen die nu al leegkomen worden onbewoonbaar gemaakt en van binnenuit dichtgetimmerd. 

Bij het verhuizen van bewoners uit de eerste fase naar hun wisselwoningen heeft PUKmedewerker Alain, die in de Esdoornlaan woont, nogal eens geholpen. Ook heeft hij bijgedragen aan de leefbaarheid in de wijk, door bijvoorbeeld grof vuil en onkruid weg te halen en allerlei klussen te doen.

Na verschillende procedures voor een verblijfsvergunning, die hij verloor, moet Alain ook ons land verlaten en keert terug naar Kameroen om daar weer te proberen een bestaan op te bouwen. Zo komt het beleid van mevrouw Verdonk opeens heel dichtbij op het Vissershop. We zullen Alain, die in de afgelopen twee jaar een vertrouwde verschijning is geworden in de wijk, gaan missen op het Hop!

Dura Vermeer schreef enkele maanden geleden voor de Hoppers een prijsvraag uit om een toepasselijke slagzin te bedenken, die op het bouwbord komt te staan. Dit is de winnende slagzin geworden, bedacht door een Hopbewoner: „Hier wordt gebouwd, vernieuwd en toch vertrouwd aan ons eigen Vissershop” En dat er bij de meeste bewoners inmiddels wel vertrouwen is dat er een mooi Vissershop herrijst, lijkt mij inmiddels wel zeker. JAN

Zaanse Hopjes, aflevering 15

In mijn horoscoop voor de week stond dat ik voor belangrijke beslissingen beter niet mijn handtekening kon zetten! Dat las ik pas nadat ik ‚s ochtends mijn handtekening onder het formulier had gezet voor de huuropzegging. Nou ja, echt bijgelovig ben ik niet. Hoewel ik er misschien toch wel een paar dagen mee zou hebben gewacht… tot de volgende week. ZVH heeft nu collectief aan de bewoners van het Vissershop de huur opgezegd, van de oude huizen. Per 15 november. Niet dat Zaanstad er nu opeens een groep daklozen bij krijgt! De bewoners krijgen de garantie voor een huis in de nieuwbouw plus de verhuiskosten-vergoeding.

Wij, de Hoppers, zullen binnenkort al een kijkje mogen nemen op het terrein van de nieuwbouw. Dat vordert inmiddels in rap tempo. Je ziet bijna letterlijk per dag vooruitgang. Huizen met erkers! Rode steentjes. Kantelramen boven. Zo ontdek je elke keer wat nieuws wanneer je langs het hek bij de Lindelaan wandelt.

Wat ik opvallend vond — maar zoveel ervaring met nieuwbouw heb ik dan ook niet — was dat we als huurders zoveel inspraak kregen in de inrichting van de nieuwe huizen. Na het toekennen van een huis kreeg ieder een map vol met informatie en formulieren over bijvoorbeeld het sanitair, inbouwapparatuur in de keuken en kleur, kleur en nog eens kleur! Omdat mijn komende verhuizen van tweede naar eerste fase zo laat en plotseling kwam, heb ik wel even ‚verlekkerd’ mogen kijken naar al die kleurtjes, maar voor wijzigingen was het te laat! Ik krijg dus een standaard nieuwbouwhuis met een standaardinrichting en een standaard kleurtje wit. Het duizelde mij toch al een beetje van die keuze uit veertien kleuren deuren, twintig kleuren voor het werkblad in de keuken en twintig soorten handgrepen.

Een paar weken geleden was er weer eens consternatie op ‚t Hop. In en achter één van de woningen is een XTC-lab ontmanteld door politie en brandweer. Tot ‚s avonds laat was de brandweer er bezig met het weghalen van die spullen. Dat was uiteraard weer ‚het gesprek van de dag’ op ‚t Hop! Een dag of tien later kwam er plotseling een legerhelikopter vlak boven de huizen cirkelen. Dat herhaalde zich even daarna nog eens met twee van die ‚wentel-wieken’. Onrust in heel Zaandam-Zuid!

Hoewel het er spectaculair uitzag, krijg je daar in een tijd van terroristische dreigingen wel wat onbehaaglijke gedachten bij. De derde wereldoorlog uitgebroken? Bin Laden opgedoken in waterrijk Zaanland? Het bleek dus een oefening op het Hembrugterrein te zijn van mariniers en marechaussee, kortom de Bijzondere Bijstands Eenheid. Maar dat stond pas in de krant nadat de B.B.E. alweer vertrokken was. Ik duik, vast en zeker minder rumoerig, over een maand weer op… met een volgende aflevering van ‚Zaanse Hopjes’. Wordt dus opnieuw vervolgd. JAN

In het voorjaar zijn (bijna) alle overgebleven bewoners uit de zogenaamde eerste fase verhuisd naar hun tijdelijke woningen in de Plataan-, Esdoorn-, Linden– en Kastanjelaan van het Vissershop. In het nu leegstaande gedeelte van de wijk worden regelmatig ramen ingegooid en er zijn hekken rondom een aantal woonblokken geplaatst.

De huizen van de Berkenlaan zitten allemaal dichtgetimmerd. Dat geeft een naargeestige aanblik en tast natuurlijk de leefbaarheid heel erg aan. Er zijn complete schuttingen gestolen. De brandweer rukt soms bijna wekelijks uit voor een brandende container of brand in een leegstaand huis. In een nieuwsbrief van ZVH las ik dat in sommige achtertuinen potloodventers zijn gezien, zo’n leegstaand buurtje trekt ‚rare figuren’ aan.

In de zogenaamde tweede fase van de wijk, proberen de buurtbewoners hun ‚gewone leventjes’ weer op te pakken of door te laten gaan. Er wordt veel gepraat, soms te veel blijkens een brief die in mei huis aan huis werd verspreid omtrent alle geruchten: Er komen geen Polen in de wijk! Er zijn geen plannen tot uitstel van de sloop! ( Ook niet in verband met de funderingsproblemen in de Burgemeestersbuurt!) Met het nu zomerse weer zit iedereen buiten, een aantal mensen van de bewonerscommissie heeft het plan opgevat om het Teerpleintje als jeu de boules-baan te gaan gebruiken. Soms heb ik ook de indruk dat de sfeer van weleer is aangetast en er nu meer iets is van ieder-voor-zich, hoewel je dan opeens merkt dat buren elkaar helpen als dat nodig is en dan denk ik weer dat ik het toch mis heb als ik zo negatief denk.

Het is misschien ook wel een stukje onzekerheid van mijzelf, je ziet toch letterlijk je vertrouwde buurtje afbrokkelen.

En wat brengt de toekomst? Ik ben er nog altijd niet helemaal uit of ik hier, op een straks vernieuwd Vissershop blijf wonen of toch in de tweewekelijkse Woningnetkrant misschien voor een woning elders zal gaan. De ene buur is blij met zijn of haar tijdelijke, door ZVH opgeknapte, woning en de andere buur noemt de woning waar ie in zit letterlijk „een hok”.

De één is blij met de nieuwbouw die er komt, de ander zal zich vreselijk weemoedig voelen bij het verdwijnen van dit negentig jaar oude buurtje. Er zijn een aantal hoppers die hier zijn geboren en getogen. Inmiddels heeft Ria Dirkx, medewerkster van ZVH, het spreekuur op dinsdagochtend in het kantoortje aan de Esdoornlaan, van Dick Menzel overgenomen. Zij onderhoudt nu de contacten met de bewoners. Ali Demirozcan staat de mensen met eventuele klusjes bij en heeft er bijvoorbeeld voor gezorgd dat alle brievenbussen in de lege huizen zijn dichtgeschroefd, zodat daar geen post of reclame meer kan worden ingegooid.

Niet te bezorgen post wordt overigens drie weken op het postkantoor aan de M.L. Kingweg bewaard.

Op het moment dat ik dit schrijf is het nog volop zomer, vakantietijd. Het is nu rustig in de buurt en de zon schijnt. Na de bouwvak start bouwer Dura Vermeer met de werkzaamheden op het Vissershop. Het bouwverkeer zal de wijk in komen via het Millerterrein, zodat in of om de buurt zelf, bijvoorbeeld op de Zuiddijk, geen overlast wordt verwacht. Eerst wordt er uiteraard gesloopt en als alles volgens plan blijft verlopen, gaat eind oktober de eerste paal de grond in voor de nieuwbouw! JAN

Zaanse Hopjes, aflevering 7

Enkele weken geleden werd er een groot hekwerk midden door het Vissershop neergezet dat het wijkje als een soort ijzeren gordijn in tweeën splitste. Er gingen een paar onrustige avonden en nachten aan vooraf, waarin telkens brand werd gesticht in de leegstaande huizen die nu na de bouwvak worden gesloopt. De brandweer die met gillende sirene de wijk in komt geraasd, begint een bijna vertrouwd geluid te worden in het buurtje.

„De jeugd heeft de toekomst,” hoorde ik een buurman verzuchten nadat hij een kijkje had genomen bij alweer zo’n uitgebrand huis. „Maar dan zie ik die toekomst wel zwart in!” Voordat het hekwerk er stond, wandelde je in dat gedeelte van de wijk letterlijk door de glasscherven van alle stuk gegooide ramen. Een deel van de huizen werd met hout dichtgetimmerd. De komende weken zullen de slopers de eerste helft van de negentig jaar oude huizen afbreken.

„Domweg gelukkig in de Hopstraat,” kalkte bewoonster Ans Pieper nog in witte letters op de muur van haar woning boven het poortje naar de Zaan, waar ooit ZVH begon met haar eerste kantoortje, voordat zij in het voorjaar uit de buurt vertrok.

De overgebleven Hoppers wonen nu bij elkaar in de huizen die pas na de zomer van 2004 tegen de vlakte gaan, direct achter de Zuiddijk. Er zijn mensen bij die in hun eigen woningen konden blijven. Een groot aantal mensen woont daar nu in opgeknapte huizen die fungeren als zogenaamde wisselwoningen. Eigenlijk gaat, ondanks alle ongemak en werkzaamheden, het leven op het Vissershop gewoon weer verder. Buurtbewoners staan wel vaak met elkaar te praten. In het kantoortje aan de Esdoornlaan is het op dinsdagochtend tijdens het spreekuur vaak een komen en gaan van mensen. Door een aantal bewoners is er nu een jeu de boules club opgericht, een van oorsprong Frans balspel, dat op het zogenaamde Teerpleintje in het midden van de wijk wordt gespeeld. Inmiddels is ook de brug, vanwege een renovatie, van de Zuiddijk naar de Troelstralaan afgesloten voor rijdend verkeer. Het was de belangrijkste toegang naar het Hop. Toen ik ook daar opeens een hek zag staan, kreeg ik bijna het gevoel alsof we hier in het wijkje van de rest van de wereld worden afgesloten. Nou ja, we kunnen er nog wel in en uit via de Zuiddijk!

En nu ik het in dit deel van ‚Zaanse Hopjes’ toch over de rest van de wereld heb, denk ik onmiddellijk aan Balkenende, bezuinigingsdrift.….. verhuiskosten! Bij het sociaal plan, dat in het voorjaar van 2002 werd ingevoerd, werd een verhuiskostenvergoeding ingesteld van 3.630 Euro. Toen ik eens op internet rondspeurde vond ik in een artikel onder de kop ‚Sociaal plan Amsterdam voorbeeld voor het land’ (www.woonbond.nl) dat daar een vergoeding van 4.500 Euro wordt verstrekt bij gedwongen verhuizingen. Vanwaar die ongelijkheid? Iedereen weet ook dat alles veel duurder is geworden na invoering van de euro.

Eigenlijk vind ik het niet helemaal eerlijk dat onze verhuiskostenvergoeding nog steeds op datzelfde bedrag staat en dat de bewoners dadelijk, in 2004, misschien nog wel geld moeten toeleggen bij de definitieve verhuizing! Op zaterdagmiddag 6 september wordt er op het Teerpleintje een barbecue gehouden voor de bewoners. ZVH neemt de kosten voor zijn rekening. Voor de drankjes en zitplaatsen moeten bewoners zelf zorgen. Dan zal het in het Vissershop dus wederom roken, niet door een brand maar door de barbecue. Barbecue? Hè.…chips! Laat ik nu vegetariër zijn! JAN

Zaanse Hopjes, aflevering 8

De sloop in de eerste fase van het Vissershop is inmiddels in volle gang. Ik vind het best wel emotioneel om je ‚oude vertrouwde’ buurtje eerst zo af te zien takelen en vervolgens te zien verdwijnen.

De straten waar ik vaak wandelde of waar ik op een bankje in de Notenlaan aan het water zat, zijn veranderd in een troosteloze ruïne en alleen nog maar te bekijken van achter een hek. Rondom de school zijn houten schuttingen neergezet om de geluidsoverlast te beperken, het zicht op de sloop te ontnemen en uiteraard gevaarlijke verkeerssituaties voor de kinderen te voorkomen.

Toen ik vorige week zag en hoorde, hoe er een paar bomen werden omgehaald, deed me dat nog meer dan het slopen van de huizen. Maar ja, er komt een compleet nieuwe wijk voor terug, er worden nieuwe bomen geplant en de huizen op ‚t Hop zijn ook wel op. Onlangs werd er in de buurt nog een brief verspreid omtrent scheurvorming in de woningen. Dat zou worden veroorzaakt door het verzakken van de heipalen, waaraan de droge zomer van dit jaar ook geen goed heeft gedaan. Er is een ingenieursbureau aangetrokken dat de huizen periodiek blijft controleren om onveilige situaties te voorkomen.

ZVH heeft trouwens ook een beveiligingsbedrijf ingeschakeld, dat driemaal per nacht controleert. Het vandalisme is daarna zeker afgenomen. Ook wat ‚rustiger’ voor de brandweer, die de afgelopen maanden heel wat ritjes Vissershop heeft moeten maken.

Binnenkort start de woningbouwvereniging met huisbezoeken aan bewoners uit de tweede fase. In de nieuwbouw van het gedeelte eerste fase komen onvoldoende woningen voor alle huidige tweede fase-Hoppers, zodat een aantal van hen na de zomer van 2004 toch naar wisselwoningen moet gedurende de sloop van dat gedeelte van de wijk. Dat is een vooruitzicht wat mij niet trekt; tweemaal in zo relatief korte tijd te moeten verhuizen. Zal dit alles dan toch mijn afscheid van het Vissershop betekenen? JAN

Zaanse Hopjes, aflevering 9

Niet alleen wordt het Hop gesloopt; we gaan ook nog letterlijk de boot in! Op zaterdag 8 november 2003 wordt een schatkist met verhaaltjes, foto’s en aandenkens van de bewoners op een oude sleepboot van de wijk uit naar het Zaans Museum gevaren. Bewoners en oud-bewoners zijn in de gelegenheid gesteld zich aan te melden om mee te varen. Op de dag zelf kan iedereen een verhaaltje of herinnering in de schatkist deponeren.

Het Vissershop is een bijzondere wijk. Het is een mooie gedachte dat de wijk in al die herinneringen zal blijven voortbestaan. JAN

Zaanse Hopjes, aflevering 10

De sloop van de eerste fase in het Vissershop is de afgelopen weken in een stroomversnelling gekomen. Leek het daar een paar weken geleden nog een ruïne, nu zie je vanaf de Lindenlaan de Zaan en de Havenbuurt aan de overkant. Een vreemde gewaarwording.

In november ging de eerste paal de grond in voor de nieuwbouw. Inmiddels heb ik ook, als tweede fase-bewoner, het gesprek met een medewerker van ZVH achter de rug. Als bewoner heb ik, net als de andere Hoppers, de garantie op de woning die op ‚mijn plek’ wordt gebouwd. Een nadeel vind ik dat niet alle tweede fasebewoners in de wijk zullen kunnen blijven en toch voor een bepaalde tijd naar een wisselwoning zullen moeten. Wil je weg uit de buurt, dan zal je via de Woningnetkrant moeten reageren. ( Elf woonjaren lijkt tegenwoordig maar een schijntje te zijn, meestal zijn er nog tientallen wachtenden voor je.) ZVH is wel bereid een helpende hand toe te steken bij het verhuizen, kreeg ik op een vraag in die richting als antwoord te horen, maar die kosten gaan dan van de verhuiskostenvergoeding af. Terwijl je een compleet nieuwe woning moet inrichten van die vergoeding.

Het kan toch niet de bedoeling zijn dat het mij of andere Hoppers geld zal gaan kosten? Nu het erop aan komt vind ik de situatie toch steeds minder leuk worden. De laatste weken heb ik vaak een machteloos en onzeker gevoel. Ik merk dat het toch niet niks is om gedwongen te moeten verhuizen en je buurt te zien verdwijnen. Zelf denk ik er serieus over om, als de kans zich voordoet, weg te gaan uit het Vissershop. Dat gaat me wel aan het hart. Ik heb hier de afgelopen jaren met plezier gewoond en me hier thuis gevoeld.

Eerste fase-bewoners zie ik soms bij het hek staan, waar achter de sloop van hun huizen plaatsvindt. Ik kan me voorstellen dat er toch wel wat door die mensen heen zal gaan; sommigen wonen hier al hun leven lang. JAN

Herinneringen aan het Vissershop Zaanse Hopjes — door Jan Boonstra Deze serie is eerder verschenen op de pagina Eigenwijks Zaandam Zuid & Rosmolenwijk, van de hand van auteur Jan Boonstra.

Aflevering 1
19 februari 2002

In 1913 werd de woningbouwvereniging ZVH opgericht en in de periode 1914–1919 werd de wijk Vissershop gebouwd, de eerste arbeidersbuurt in de Zaanstreek. In de wijk zijn mensen opgegroeid en soms hun leven lang blijven wonen. Er is vreugde en verdriet geweest, altijd mèt elkaar. ‚t Hop was, en is, in feite een dorp, onderaan de Zuiddijk. Bijna negentig jaar staan de huizen daar nu.

Maar op 17 januari 1998 verscheen er een artikel in de krant met de kop:

“ZVH wil Vissershop flink aanpakken.”

Dat was de aanzet tot een periode met flinke emoties voor de huidige bewoners, veel ontwikkelingen… het begin van het einde. Inmiddels is met alle partijen overeengekomen dat de buurt wordt gesloopt en er ligt een nieuwbouwplan op tafel van Heren Vijf Architecten, met huur– en koopwoningen en een appartementencomplex aan de Zaan. Ruim vijftien jaar geleden is de buurt ook al eens ingrijpend gerenoveerd. Door de slechte fundering werd de buurt toen ook al ‚bedreigd’ met sloop, maar dat werd toen tegengehouden door de bewoners. De afgelopen jaren zijn de sloopplannen ook niet zonder slag of stoot erdoorheen gekomen. In januari 1999 vond er een, volgens de krant, ‚rumoerig verlopen’ bewonersavond plaats in de Paaskerk. In de periode daarna was er soms wantrouwen in ZVH. Monumentenzorg deed nog een (vergeefs) onderzoek naar evt. behoud voor het karakteristieke buurtje. Er vonden gesprekken plaats met bewoners. Een actieve bewonerscommissie werd ingesteld. En ZVH vestigde een kantoortje in één van de woningen; Esdoornlaan 2, waar Dick Menzel of een andere ZVH-medewerker iedere dinsdagochtend spreekuur houdt. Al met al kwamen ZVH en bewoners zodoende toch meer ‚tot elkaar’. Letterlijk dus ook wel…

In mei 2001 werd een boot afgemeerd aan de steiger bij de Notenlaan, waarop de eerste nieuwbouwplannen werden gepresenteerd aan de bewoners: • Vissershop tegen de vlakte voor nieuwbouw en • toekomst met nieuwbouw waren berichten die men toen in de krant kon lezen. De kogel was door de kerk! JAN

Zaanse Hopjes, aflevering 2
19 maart 2002

Op 19 februari jl. schreef ik het eerste stukje over het Vissershop. Nu dus het vervolg.  Een jaar later kwam het zg. sociaal plan erdoor. De bewoners waren vanaf dat moment stadsvernieuwingsurgent bij het zoeken naar andere woonruimte en er werd een verhuiskostenvergoeding beschikbaar gesteld.

Ik, de schrijver van dit artikel, woon nu ruim tien jaar op ‚t Vissershop. Eigenlijk is dat dus maar een fractie van de bijna negentig jaar dat het buurtje nu bestaat. Toch ben ik mij, toen ik er in 1992 kwam wonen, heel snel thuis gaan voelen. Ondanks de kou in de winter, de warmte in de zomer, wat je in de slecht of niet geïsoleerde huizen natuurlijk heel bewust ondergaat, problemen met vocht, tocht, scheuren in de muren, gehorigheid enz. vond en vind ik mijn huis een fijn huis, een gezellig huis, een huis waarbij ik al gauw een ‚thuis’-gevoel kreeg.

Ik had sympathieke buren; een oudere buurvrouw, die de post voor me aannam die niet door de te kleine brievenbus kon als ik niet thuis was, een andere buur die voor de plantjes zorgde als ik eens een weekje naar mijn ‚geboorteland’ Limburg ging. Op straat werd je meestal wel gegroet. Op ‚t Hop zijn geen gebodsbordjes met ‚groeten’ noodzakelijk, zoals ze elders, ik meen in een gedeelte van Rotterdam, nodig achten, hoewel de beslotenheid van de wijk me toch ook al snel duidelijk werd.

Je kwam er bij sommigen niet zomaar ‚tussen’ en er was een sfeer van ‚doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’. Ach… en zo hoort het toch ook eigenlijk!. Bij problemen kwam men wel voor elkaar op, kon je altijd op elkaar rekenen.

Van de vorige bewoners van mijn huis hoorde ik dat ‚er op ‚t Hop iedere week wel wat gebeurde’. Dat bleek ook wel. Dat varieerde van een weggelopen kat tot een dramatische woningbrand in de Plataanlaan of Esdoornlaan. Het was en is nog steeds een buurt in beweging, zogezegd. Wanneer ik nu tien jaar terug in de tijd zou worden gezet (kon dat maar…) en opnieuw voor de keuze zou worden gezet: of ik hier op ‚t Hop zou willen wonen, dan zou ik het direct opnieuw doen! Ik ben mij in de afgelopen tien jaar een Hopper gaan voelen. JAN

Zaanse Hopjes, aflevering 3

De laatste maanden zijn de ontwikkelingen in de wijk in een stroomversnelling gekomen. Vertrouwde buren, oudere bewoners gingen verhuizen en verspreidden zich over de stad.

Er kwamen steeds meer woningen leeg te staan en veel van die woningen worden tijdelijk door ZVH verhuurd aan ‚urgente gevallen’. Nu verlopen de tijdelijke contracten van deze mensen en dreigen ze zelfs op straat te worden gezet, wat natuurlijk heel schrijnend is.

Men wist wel waar men aan begon, zoals dat dan heet, maar ik vind toch ook dat iedereen in een welvarend en beschaafd land als Nederland toch zeker recht op een dak boven zijn/haar hoofd heeft. Dat moest ik toch even kwijt.

Maar ja… de bewoners met een ‚vast huurcontract’ hebben ook hun problemen. Het valt nog niet eens mee om ‚iets anders’ te vinden, wat naar je zin is, als je met zoveel plezier op ‚t Hop hebt gewoond. Bovendien zijn er veel meer woningzoekenden in Zaanstad en omstreken. Er is wel recht op terugkeer, voorrang voor de nieuwbouw, maar ‚wil ik dat wel?’… Soms zou ik gewoon willen blijven zitten waar ik zit en dat hele idee van ‚moeten verhuizen’, waar ik ook best wel tegenop zie, willen vergeten.

Maar ja… de buren om mij heen zijn inmiddels vertrokken. Ik woon in een rijtje met alleen maar lege huizen om me heen en aan de overkant, van het gedeelte waar ik zit, zijn alleen nog maar een paar huizen bewoond door ‚tijdelijke’ bewoners. Dat geeft toch ook een onbehaaglijk gevoel en is niet leuk. Onbehagelijk ook in de zin van kou. In de meeste Vissershophuizen staan nog gezellige gashaarden te snorren. Hier bestaat nog geen (of nauwelijks) CV. Maar in de huidige situatie, wanneer er een koude oostenwind staat, is je huis temidden van leegstand echt niet warm te krijgen. Het roept wel gevoelens van melancholie op wanneer de ramen boven dichtzitten met de prachtigst gevormde ijsbloemen.

Maar wat heet, voor de Hopper is dat verschijnsel van ijsbloemen natuurlijk geen melancholie of herinnering, maar iets wat iedere winter weer terugkomt. Hoeveel winters zullen we nog kunnen genieten van die ijsbloemen? JAN

Zaanse Hopjes, aflevering 4

In 2004 bestaat het Vissershop negentig jaar. Het zal dan zeker een ander Hop zijn dan nu. Het is zeker dat de sloop in twee fasen gaat plaatsvinden.

Met de zogenaamde eerste fase wil men dit voorjaar al beginnen. Dat is het gedeelte aan het water, bij de Notenlaan, achter de Lindenlaan. Dat wordt dan gesloopt en opnieuw opgebouwd.

De bewoners uit die eerste fase worden dan tijdelijk gehuisvest in de lege woningen van de tweede fase (Plataanlaan, Lindenlaan). Dan krijg ik dus weer buren, ‚oude vertrouwde’ buren van verderop,  want iedereen kent iedereen op ‚t Hop. De tweede fase is in de zomer/najaar van 2004 aan de beurt. Daarna ontstaat er dus een volledig nieuw Vissershop.

De afgelopen weken liep ik een paar keer langs de Vijfhoek (letterlijk hier om de hoek). Ik schrok er van toen ik zag dat op een dag daar plotseling de bomen waren gekapt en er ging een week later een gevoel van onbehagen door me heen toen ik een groot hekwerk om de Vijfhoekflats zag staan. Daar neemt het begin van de sloop echt serieuze vormen aan. Dat gedeelte Vijfhoek is nu niet meer van de bewoners, maar van de slopers.

Dadelijk staat het Vissershop hetzelfde te wachten. Het kan niet anders meer. Daar is iedereen het nu wel over eens. Maar het geeft mij, als betrekkelijk ‚nieuwe’ Hopper, toch een naar gevoel dat ik dadelijk ‚mijn buurtje’ moet ‚loslaten’ en het aan de slopers moet ‚overgeven’. De ijsbloemen zullen verdorren. Hopelijk blijft in een nieuw Vissershop de sfeer van het oude behouden.

Was het in de winter stil en koud op ‚t Vissershop, veel bewoners zijn verhuisd en er staan heel wat huizen leeg in het karakteristieke en sfeervolle buurtje in Zaandam-Zuid, nu in het voorjaar is het juist erg onrustig en druk. In het begin van de zomer zal, dat is wel zeker, een begin worden gemaakt met de sloop van de woningen uit de eerste fase; dat is het gedeelte bij de Zaan (Notenlaan, Esdoornlaan, Berkenlaan).

Woningbouwvereniging ZVH knapte dit voorjaar de lege huizen op voor de tijdelijke bewoners. Daar wordt, uiteraard terecht, behoorlijk wat aandacht aan besteed. Wel is het een wat vreemde situatie om de hele winter tussen lege huizen in te hebben gewoond, je huis daardoor veel klammer en vochtiger te hebben zien worden en voor het dilemma te staan: „Moet ik nou zelf ook nog gaan witten en opknappen terwijl de buurt over een jaar helemaal tegen de vlakte gaat?” Terwijl de woningbouw in de huizen om je heen keihard werkt om die huizen wel op te knappen! JAN

Zaanse Hopjes, aflevering 5

Bewoners uit de zogenaamde eerste fase zijn druk in de weer met het bekijken van hun ‚tijdelijke huizen’ en ‚nieuwe woonomgeving, zij het dan in dezelfde wijk’, voorbereidingen treffen voor de verhuizing, de eerste verhuizingen van de eerste naar de tweede fase hebben al plaatsgevonden. Het is al ingrijpend om je huis uit te moeten, maar om in zo korte tijd ook nog tweemaal te moeten verhuizen is natuurlijk helemaal zwaar. Het is nog steeds een dubbel gevoel; aan de ene kant dat stukje weemoed om deze wijk te zien verdwijnen, aan de andere kant het vooruitzicht op nieuwe en comfortabeler woningen.

Dick Menzel, medewerker van ZVH die op dinsdagochtend altijd spreekuur hield in het kantoortje aan de Esdoornlaan, maar inmiddels op 28 maart afscheid heeft genomen van het Vissershop (dat ZVH-spreekuur op dinsdagochtend gaat overigens gewoon door), heeft in het voorjaar gesprekken gevoerd met alle 56 bewoners uit de eerste fase.

Bij die gesprekken zijn onder andere het opzeggen van de huurovereenkomst, recht van terugkeer en de wisselwoningen besproken. Ook is er op 12 maart nog een informatieavond geweest, waarbij de mensen uit de eerste fase in de gelegenheid werden gesteld om vragen te stellen.

Het moet gezegd worden, dat ZVH veel doet aan het geven van informatie en begeleiding, hoewel ik om me heen, van medebewoners, ook wel eens geluiden hoor dat er eigenlijk toch nog vaker nieuws en informatiebrieven rond zouden moeten worden gebracht, ook van de kant van de bewonerscommissie, die wel erg actief is en regelmatig vergadert. Overigens is het heel goed dat de bewonerscommissie alle ontwikkelingen heel kritisch blijft volgen en wel degelijk vragen durft te stellen omtrent alle rechten en plichten, de wisselwoningen, de situatie van de nieuwbouw, huurprijzen, de verhuiskostenvergoeding enzovoort.

In de Vijfhoek, de ‚buurtwijk’ van het Vissershop, wordt dit voorjaar volop gesloopt. Eind februari zijn bewoners daar in de gelegenheid gesteld afscheid te nemen van hun wijk met een avondwandeling, die werd bijgelicht door fakkels. Inmiddels zijn, op het moment dat ik dit schrijf, een paar flatgebouwen gesloopt. Het ziet er uit alsof er een verdwaalde bom terecht is gekomen. De sloopgeluiden klinken regelmatig door tot op ‚t Hop. Ik vind het vaak wat onheilspellend klinken. JAN