Carla Meijer – Schipper
Prins Hendrikkade
Van onze redactie: Ruud Meijns
Ons bezoek aan mevr. Carla Meijer – Schipper (geb. 1929) had tot doel om haar te bevragen over de Prins Hendrikkade. Haar over– en grootouders en ouders woonden al op de Kade. Carla Meijer en haar zus hebben hun hele leven daar gewoond en zagen veel dingen veranderen. Haar uitzicht op het Pont eiland met de kleine woningen van arbeiders van de houthandel, het zwembad zijn overgegaan in een bebouwing van vier etages hoog en een flatgebouw op de plek waar vroeger gezwommen werd.
Voor de familie van haar moeder liet grootvader Gerrit Fris, samen met haar vader, een huis bouwen op de Prins Hendrikkade; de nrs. 8 en 8a. Hier, op nummer 8 is Carla geboren. Later werd nr. 8 door hernummering nr.66. Die hernummering was nodig omdat er in de richting van de Burcht nieuwe woningen werden gebouwd. De familie is in totaal 15 x verhuisd en allemaal op de Prins Hendrikkade. Het huis waarin ze nu nog woont is nummer 93. Haar zuster heeft tot haar overlijden twee huizen verder op de kade gewoond.
Ze heeft altijd met veel plezier op de PHKade gewoond, hoewel ze de wijzigingen in de omgeving niet altijd met plezier ontving. Maar er waren ook goede dingen zoals het water van de Zaan dat sterk verbeterd is. Er waren jaren dat het zilver zwart werd, je kon wel blijven poetsen. Met de komst van het gemaal is het schoner geworden. Er wordt nu weer veel gezwommen in de Zaan.
School 
Carla ging op de Kattegatschool. Na de lagere school ging ze naar de ULO, hoewel ze liever naar de HBS was gegaan. Haar oudere zus deed de HBS en door gesprekken thuis wilde ze dat ook. Het werd niet noodzakelijk geacht. Door een bombardement van haar ULO op de Hogendijk in 1944, kwam ze weer terug op het Kattegat en maakte daar de ULO af. In deze roerige tijd kwam er geen diploma, maar een cijferlijst.
Van de oorlog heeft ze als 10-jarige niet zo erg veel mee gekregen. Thuis en bij familie werd er over gesproken, dat wel. Er lagen twee marineboten aan de kade en als er Engelse vliegtuigen overkwamen werd er vanaf die boten geschoten. Ze heeft een keer een vliegtuig aangeschoten naar beneden zien dwarrelen. Bij haar zus werd een joodse klasgenoot van de HBS weggevoerd.
Standsverschil
Op de Kade, zeker het laatste deel, woonde je toen nog op stand. In haar jeugd waren er maar drie auto’s op de Kade en die stonden op het laatste deel. Toen waren er al huizen met centrale verwarming. Je sprak de buren nooit met buurvrouw of buurman aan zoals in andere buurten, maar je sprak ze aan met hun naam of met mevrouw of meneer. Dat standsbesef zat er al vroeg in.
Scheepvaart
De scheepvaart is altijd een genot geweest. In vroeger dagen waren er de houtboten die vooral in het voorjaar kwamen. Het lossen, met de hand, ging dag en nacht door. Het lossen kon per boot soms wel weken duren. En ook natuurlijk de Zaandammerboot. Je kon de klok daarop gelijk zetten; 7 over kwam hij langs. In 1950 werd de lijndienst gestopt. Als een schip door de sluis moest, werd er drie keer gefloten om de brug te openen. Nog steeds is er druk scheepvaartverkeer langs de Kade. Neem bijv. de Henri Dunant die voor het eiland omdraait en dan achteruit naar de kade bij de Burcht vaart. Met Koninginnedag is het ook heel druk. ’s Morgens gaat alles richting Amsterdam en ’s avonds de hele stoet, met een slok op en veel lawaai, weer terug.
Foto: De Zaandammerboot in 1930
Werk
Na haar schooltijd ging ze, als 16-jarige, werken bij Garage de Jong. Dealer van Volkswagen. Het bedrijf had ook een rijschool en daar heeft ze leren rijden. Dat had voor iedereen voordelen. Carla kreeg een rijbewijs en voor de firma kon ze bijv. auto’s ophalen. Als er weer ‘kevertjes ‘ opgehaald moesten worden bij de firma Pon in Amersfoort kon ze mee om er eentje te besturen op weg naar Zaandam. De oude heer Pon had een nogal slaperige blik en werd daarom ‘nachtpon’ genoemd. Ze is met haar 20e gestopt met werken omdat ze ging trouwen, zo ging dat in die dagen.
Het Ponteiland
Met de opening van het Noordzeekanaal in 1876 vestigde de firma Pont, samen met de fa. Gras, zich op het eiland dat haar naam droeg. De vele schepen met hout lagen afgemeerd aan de Havenstraat of aan de kant van het William Ponteiland. De schepen vervoerden hout voor de verschillende Zaanse houthandels. De Zaanstreek kende in het midden van de vorige euw enkele tientallen houthandels zoals: Van Wessem, Simonsz, Dekker, Stadlander, Middelhoven, Van de Stadt, Gras, Schipper, Blees & Kluyver, Kamphuis & Loosbroek, Van Konijnburg, Rote, Bruynzeel en William Pont.(Bron: Zaans-industrieel-erfgoed)
Foto:De Badhuisweg toen
Het hout werd toen nog plankje voor plankje, met de hand overgeladen op de langszij liggende dekschuiten en andere binnenvaartschepen. Grotere schepen lagen soms wekenlang in de haven voordat ze uiteindelijk gelost waren. In 1986 kwam er een eind aan de vestiging op het eiland. De Balkenhaven werd de nieuwe plek. Er stonden op het eiland, op de Badhuisweg, enkele huizen voor de arbeiders van Pont. Het beeld is nu veranderd in een woonlaag van vier etages.
Pontje
Omdat het Ponteiland een echt eiland was, de brug kwam er pas rond 1960, werd de verbinding voor bezoekers onderhouden door een overzetveer. Tot 1939 werd dat met een roeiboot gedaan (veerman Pieter Kop), daarna kwam er een motorboot. Dit Gemeente pontje t.o. het Kattegat naar het eiland en weer terug was gratis. Aan de kop van het Eiland was nog een pontje, het zg. pontje van Schaap. De route die werd afgelegd was: het zwembad, Havenstraat, Notenlaan en als laatste de Prins Hendrikkade. De overtocht kostte 3 cent.
Zwembad
Het buitenzwembad op het eiland werd in 1910 geopend. Het bestond uit drie afzonderlijke baden en had een 9 meter hoge duiktoren. Als van het derde bad de luiken omhoog werden getrokken kon je zo het open water van de Zaan inzwemmen. De toegang was 5 cent en de werklozen konden voor acht uur gratis terecht. Vooral in de zomerse periode voer het pontje af en aan met bezoekers. De familie Pesie had de leiding van het bad. Ze hadden ook nog een bad in Bergen. Carla heeft er veel gezwommen. Vlug met het pontje over en dan rennen naar het bad. Ze heeft nog een foto waarop ze in het kantoortje van het bad zit met het hondje ‘Tempo’ van de familie Pesie.
Maar er was ook een traditie om het Eiland rond te zwemmen. Nooit alleen. Het duurde ongeveer een uur om het eiland rond te komen. De noordkant, t.o. de Hogendijk, was het moeilijkste punt. Een echte ‘uitnaaier’ zoals ze dat noemden. Carla heeft daar geleerd om op haar adem te zwemmen. Als dat goed zat kon je blijven zwemmen. Het wordt nog wel gedaan. Het zwembad organiseerde wel jaarlijks een 1 km race. Van de punt van het eiland naar het Kattegat en terug.
Haar grootvader zwom ook veel in het bad. Om 7 uur het bad in en als dat niet mogelijk was een ferme koude douche. Maar op een dag kreeg hij, tijdens het zwemmen een beroerte, werd naar het ziekenhuis overgebracht en is daar overleden.
Handel e.d.
Tussen de Mozartstraat en de Ganzenwerfstraat lag voorheen ‘feestgebouw Prins Hendrik’, later ‘Thalia’ met daarachter een (speel)tuin. Haar moeder heeft er als kind samen met een vriendinnetje wel eens een kogelflesje met spuitwater gedronken. Er werd eerst argwanend naar het tweetal gekeken, maar ze hadden het geld van hun ouders gekregen.
Rechts op de foto: voorheen café ‘Thalia’
Toen Carla’s vader voor zaken naar Italië moest, hij werkte voor Pieter Schoen, wilde ze graag mee. Het was tenslotte bijna om de hoek. Hij begreep dat ze Thalia verstaan had.
Als klein kind heeft ze daar nog eens de wagens van een lilliputtercircus zien staan. Kleine mensjes met kleine wagentjes. Ze viel blijkbaar in de smaak want ze kreeg van hen een sinaasappel. Erg groot in vergelijking met die kleine mensjes.
Waar later Aldi zich heeft gevestigd (staat nu leeg) was vroeger een groenteveiling die vanaf de kade bevoorraad werd.
Ter hoogte van het Kattegat was een paardensmederij van Grimbergen, de hoefsmid. Later is daar een garage in gevestigd. Ze heeft er nog eens een hoefijzer meegenomen dat buiten de smederij lag. Dat brengt geluk, dacht ze. Haar ouders vonden dat ze hem toch terug moest brengen. Ze heeft het ijzer weer stilletjes terug gelegd.
Foto links: smederij van Grimbergen
Op de Zuiddijk had je nog een paardenslager, er waren veel slagers op de Zuiddijk. Als je zo’n paard bij slager Vet naar beneden gevoerd zag worden had je heel erg met het beest te doen. Je wist wat er ging gebeuren. Op de kade had je nog de aardappelhandel van Kliffen en de ijzerhandel van Foeth. Dan was er ook nog de ambulante handel, mensen die langs de deur verkochten. Zo was er mevr. Hin die kaartjes verkocht waarmee je kon sparen bij het warenhuis Bischoff in de Westzijde. Als er genoeg gespaard was kon je je verlangde waar bij Bischoff uitzoeken en meenemen. Kat Ali, van het Dampad, een vrouwtje dat klein en krom was, verkocht thee die ze vervoerde in een kinderwagen. En een zekere Leigh, had een groentewinkel in de Oostzijde. Hij had een glazen oog en had vaak wat te veel op als hij langs kwam. Deed nooit het poortje van het tuinhek open maar sprong er altijd overheen.
Wie kent ze nog – de bijnamen?
Siem van het postkantoor, die op het Pantepad, bij het Meer van Geneve in een logement woonde.
Piet suikerneus
Muzikanten zoals Piet met de harmonika en een collega van hem die met een klarinet langs kwam. Die kwam elke week tot haar moeder zei dat hij alleen met de seizoenswisselingen langs mocht komen. Hij is daarna nooit meer geweest.
Gemeente Archief Zaanstad
Veerdienst Prins Hendrikkade-Eiland. Nadat het houtbedrijf William Pont naar het eiland kwam, werd het voor het oude veer, een roeischuit/trekpont met ijzeren ketting, die het pontje met beide oevers verbond en als veerman Pieter Kop had, te druk. In een strenge winter raakte de trekpont steeds vast in het ijs. Men ging toen over op een ijzeren motorboot, gemaakt door scheepswerf Jb. Haak. Op 15 augustus 1939 kwam de pont in gebruik. De pont was 20 jaar in gebruik. Daarna kwam de William Pontbrug, gefinancierd voor een deel door houtbedrijf William Pont. 28 augustus 1959 was de laatste dag voor het pontveer. Het pontwachtershuisje bleef bestaan en werd nog jarenlang gebruikt door de rijkspolitie te water. Het is daarna toch gesloopt en vervangen door een ander houten gebouwtje.
Carla Meijer-Schipper, geb. 13 februari 1929 Zaandam en overleden 15 septmber 2020 Zaandam.