Feest Hanenpadsluis 300 jaar
Van onze redactie: Ruud Meijns 3 augustus 2013
Het gaat toch door; het feest rond het 300-jarige bestaan van de Hanenpadsluis. Eerder waren er berichten dat er bij het Hoogheemraadschap geen geld voor was. Gelukkig sprong de stichting Zingen op de Zaan in om voor de kosten garant te staan. Na overleg heeft nu ook het Hoogheemraadschap besloten medewerking aan het evenement te verlenen.
Dhr. Ben Bonte: “Het Kapiteinskoor komt nu Zingen op de Hanenpadsloot, zeg maar i.p.v. Zingen op de Zaan. Ze komen op een dekschuit het Gat binnen varen. Dan komen ze in de sluis te liggen en zullen daar werk ten gehore brengen. Ze maken een tocht door de Hanenpadsloot tot aan De Gouw waar ze omkeren en terug naar de sluis varen. De schuit komt dan vast te liggen en de kapiteins worden dan afgelost door een dameskoor. Voor de kleintjes komt er een springkussen waarop ze zich kunnen vermaken.
Het Hoogheemraadschap zorgt voor fotoborden met de geschiedenis van het sluisje. Ze zullen voor versiering zorgen en voor de nodige afzetting langs het water om ongelukken te voorkomen.
Bonte meent dat ook de andere kant van het sluisje bij de feestelijkheden behoort zoals De Sont waar vroeger de werf van Van der Molen heeft gelegen en het werfje van Berghouwer aan de Bleekersstraat. Dat deel heet in de volksmond het Gat.
Hanenpadsluis
De Zuidkanter was op bezoek bij Dhr. Ben Bonte, betrokken bij het jubileum van de Hanenpadsluis en de feestelijkheden rondom het 300-jarig bestaan.
.Dhr. Bonte heeft een klapper vol met de geschiedenis van het sluisje. Van het ontstaan in 1713 toen de polderbesturen van zowel West– als Oostzaan besloten om i.v.m. het grote verschil in de waterstand tussen de polder en het IJ, een zeesluis te bouwen bij de Westzaanse Overtoom (kosten 20.000 guldens) en bij de Oostzanerdijk, dwz de Hanenpadsluis. Ze werden zeesluizen genoemd omdat ze in verbinding stonden met het IJ, dat toen in open verbinding stond met de zee.
Rechts op het kaartje de Zuiderzee en via Amsterdam naar het IJ. Boven, links van het midden Zaandam met zijn rechtstreekse verbinding naar het IJ.
Foto: Dit is een kaart van 1850, dus voor de tot standkoming van het Noordzeekanaal
Daar komt ook het Vissershop in beeld. In die hoek lagen de vissersschuiten die naar buiten gingen om te vissen. De naam zegt het al; een Hop voor de Vissers. Daarom waren hier ook de kleine scheepswerven voor reparatie van die schuiten zoals de werf van Simonsbergen waar later Van der Molen kwam.
In de hoogtijdagen van de houtindustrie was er volop verkeer door de sluis voor de houthandels zoals Verweij, Stadlander Middelhoven en natuurlijk de doorvaart naar Oostzaan, voor de boeren. Veel balken voor de houthandels. Aan de Gouw lagen de balkenhavens waar het hout enige tijd in het water moest liggen voordat het verwerkt kon worden.
Foto rechts: Vervoer van hout en stammen bij de Hanenpadsluis
De firma Buijs, die het afval van Bruynzeel naar Oostzaan vervoerde. Maar voordat het in Oostzaan aankwam hadden de mensen van het Sluispad al grote schijven eraf gehaald, in stukken gehakt en opgeslagen. Daar stookten ze de hele winter van.
En dan had je De Exter nog die aroma maakte. Het eindprodukt werd in grote mandflessen per schip afgevoerd en vooraan gelost en daar weer op vrachtauto’s geladen. De grondstoffen kwamen wel per auto.
Het was een drukke vaarroute. Je kon het zien aan de bruggetjes die allemaal in het midden hoog waren voor het vervoer van hooi. Bij het Sluispad zelf zaten al twee boerderijen en aan de dijksloot ook nog wat zoals de fam. Onrust. Denk ook maar aan de suikerbietenafval voor de boeren. Over de Hanenpadsloot zelf heeft ooit ook nog een bruggetje gelegen.
De sluis is altijd in beheer geweest van het Hoogheemraadschap en dus waren de sluiswachters ook bij het schap in dienst. Bonte noemt wat namen zoals Hein Goeree, Tinus Bos, Eshuis, Luc van Noord en Klaas Schenk. Het waren vaak mensen die hier van de straat af kwamen. Zoals Eshuis, die zat ook nog in het café en pakte dan meteen de sluis erbij. De voorlaatste was Cor Koger. De huidige sluiswachter is Petra Vos en op vrijwillige basis, in noodgevallen, Wiel Klinckenberg.
In 1936 is de sluis een tijdje buiten gebruik geweest om gerestaureerd te worden. Van het gezelschap (zie foto rechts) in de droge sluis is alleen de man met de schop bekend; het is dhr. Brouwer uit Oostzaan.
Onbekend is voor welke aannemer hij werkte en wie de overige heren zijn. Bij die restauratie is ook het hekwerk rond de sluis aangebracht. Van deze gebeurtenis zijn ter herdenking in de sluis plaquettes aangebracht (zie hieronder).
Nog steeds wordt er druk gebruik gemaakt van de sluis. Bonte rekent dat er afgelopen zondag, met het mooie weer, zeker honderd bootjes doorheen zijn gegaan. Ze gaan naar Oostzaan, het Ooszijderveld, Alkmaardermeer. Bonte, “dan zetten we ons stoeltje in de schaduw neer en dan maar wuiven naar de mensen, heel gezellig”.
Bonte heeft nog een rijm gemaakt:
Een parel van Zaandam-Zuid
Tussen het Sluispad en het Hanenpad
Waar ik ben geboren
wat iedereen weten mag.
De Gedenkstenen
Links:
“GEBOUWD IN HET JAAR 1713/DROOGGEMAAKT EN BELANGRIJK/HERSTELD IN HET JAAR 1852/ONDER HET BESTUUR DER BANNE/OOSTZAAN EN OOSTZAANDAM + (namen van de leden”.
Rechts:
“BRUG VERNIEUWD IN HET JAAR 1936/ONDER HET BESTUUR VAN DEN/POLDER OOSTZAAN +(namen van de leden)”.