Vrijgevochten — de tentoonstelling
Van onze speciale verslaggeefster: Devon Haarman, studente aan het Trias College Krommenie
In De Bieb aan de Westzijde 170 a is in het kader van de Week van de geschiedenis de fototentoonstelling ‘Vrijgevochten’ te zien, gebaseerd op het boek van Erik Schaap, ‘Vrijgevochten, Zaans verzet in nationaal perspectief’. Het boek is bedoeld om die verzetshelden uit de vergetelheid te halen.
De tentoonstelling is opgezet door Greet Plekker-van Sante, en omdat ze het boek als uitgangspunt heeft gebruikt betreft het dan ook niet alle verzetshelden van Zaandam.
Bij binnenkomst tref je een grote witte voetstap op de vloer, en een eindje verderop nog een, als een spoor. De voetstapjes leiden je naar het midden van De BIEB, waar de tentoonstelling opgesteld staat. Daar stoppen ze echter niet, ze leiden je rond de tentoonstelling. De voetstapjes staan onder bepaalde foto’s en daarop staat het bijbehorende adres. Er komen ook dubbele voetstapjes voor, dus twee over elkaar heen geplakt. Op dat adres was een Joods gezin ondergedoken.
Er zijn verschillende verzetshelden te zien, o.a. Hannie Schaft, Walraven van Hall en Willem Brinkman. De laatstgenoemde woonde tegenover de Ortskommadant en de inkwartiering van de Duitsers, terwijl hij Joden onderdak bood.
De tentoonstelling eindigt met een foto waarop straatnamen te zien zijn die naar bekende verzetsstrijders zijn vernoemd, zoals de Walraven van Hallstraat.
Er is op 5 mei 2009 door Burgemeester Geke Faber bekend gemaakt dat de volgende verzetsmensen ook een straat ‘krijgen’ in de Zaandamse Kleurenbuurt:
–Albert Huisman — Josephus Swolfs
–Jacob Willemszoon — Cornelis Zwart
–Gerardus Docter — Pieter Adrianus Smit
–Cornelis van Vugt — Machiel van Marle.
(Nagekomen bericht 2021: De bovengenoemde naamgeving ging niet door wegens de financiële crisis in het land. De flats in de Kleurenbuurt zijn toen niet afgebroken, maar gerenoveerd.
Maar in 2021 zullen deze verzetsstrijders naamgever zijn aan de straten in het Gouwpark (voorheen plek van het oude ZMC-ziekenhuis).
Er is ook een boekje uitgegeven met de titel „De verzetsstrijders van Gouwpark”. (zie onder boeken.)
Lars van Hall en zijn zoon Pelle kwamen ook naar de tentoonstelling. Ze zijn familie van Walraven, en willen graag de tentoonstelling bekijken. ‘De foto’s zijn mooi, je ziet de tijd weer voor je en het verbaast je hoe weinig mensen er van leren! Want na de Tweede Wereldoorlog zijn er op andere plekken nog steeds heel erge dingen gebeurd. Maar aan de andere kant, uit de Tweede Wereldoorlog kwam wél de Europese Unie voort, en dat is wel weer iets goeds.’ aldus Lars van Hall op de vraag wat hij van de tentoonstelling vindt. ‘Geschiedenis is gewoon hebzucht naar macht, vooral voor mannen. Vaak op het politieke vlak, maar je ziet het gewoon overal! De Tweede Wereldoorlog geeft daar een goede exponent van. Dat heeft Greet heel goed laten zien in deze expositie’.
En vervolgt over Walraven van Hall: ‘Hij heeft natuurlijk uiterst noodzakelijk, moedig werk geleverd en ik vond het buitengewoon geniaal. En het feit dat hij zo’n grote bankfraudering op zijn naam heeft gezet, vind ik heel dapper, er zijn niet veel mensen die dat gedurfd of gekund hadden. Ik heb de oorlog zelf meegemaakt maar omdat ik nog zo klein was weet ik er niet heel veel van. Ik heb de details uit het boek van Erik Schaap gehaald, maar ik wist het verhaal wel al in grote lijnen. ‘
Er komt ook een beeld ter ere van Walraven van Hall, maar daar kan hij nog niet veel over zeggen. ‘Ik weet dat het ontwerp van de Spaanse beeldhouwer Fernando Sánchez Castillo is, en dat het komt te staan op het Frederiksplein in Amsterdam. Er moet alleen nog wat geld bij elkaar gebracht worden voor de bouw ervan. Ik heb wel nog gesproken met de Amerikaanse producent, die van plan is om een film met de titel “Change of fortune” te maken over het leven van Walraven van Hall. Maar omdat het een kleine film is krijgt hij geen geld bij elkaar en zoekt hij naar particuliere sponsors.’
(Nb.: In het Parool van 30 oktober 2009 wordt september 2010 genoemd voor de onthulling van het monument.)
De tentoonstelling „Vrijgevochten” is opgeslagen bij het Gemeente Archief Zaanstad.
