Stolpersteine — Gedenkstenen in de Westzijde
Bron: Zaans Stadsblad 13 mei 2009
De Duitse kunstenaar Gunter Demnig plaatste op Bevrijdingsdag, 5 mei 2009, tijdens een besloten plechtigheid twee Stolpersteine-gedenkstenen voor het pand Westzijde 262 te Zaandam.
Tot 1942 woonde hier het Joodse echtpaar Geertruida Regina van Rhijn en Max (Marcus Louis) Polak. Hij was docent aardrijkskunde op een middelbare school (het Lyceum, red.) in Zaandam. Het echtpaar Polak ging onderduiken en nam afscheid van een tante in een bejaardentehuis. Tijdens dit bezoek zijn zij door de nazi’s opgepakt. In september 1942 zijn zij vermoord in het concentratiekamp Auschwitz.
Stolpersteine (letterlijk: struikelstenen) zijn gedenktekens op het trottoir voor de huizen van mensen die door de nazi’s vermoord zijn (Joden, Sinti en Roma, verzetsstrijders, homoseksuelen, Jehova’s getuigen, gehandicapten, deserteurs, dienstweigeraars, burgers in dwangarbeid) om te herinneren aan hun deportatie.
Initiatiefnemers voor de plaatsing van deze Stolpersteine zijn drie dochters Bloch. Hun moeder, Bertje Bloch-van Rhijn [1928], is een nicht van Geertruida Regina [Truus] Polak-van Rhijn.
Linda Bloch: „Met dit initiatief wil ik de liefdevolle herinneringen van mijn moeder aan haar tante en oom tastbaar maken.„
Foto: Gedenkstenen ter herinnering aan Geertruida Regina van Rhijn en Max Polak, twee voormalige joodse bewoners van Westzijde 262. (Foto: Plekker)
(Er is al een opmerking gemaakt, dat op beide Stolpersteine de datum 17-09-1942 hetzelfde zou moeten zijn.)
Gedenksteen in Zaanlands Lyceum:
Ter Nagedachtenis aan:
namen van leraren:
Marcus Louis Polak, George Louis Jambroes, Dr. Gerard van der Torren
namen van leerlingen en oud-leerlingen:
Cornelis Jacobus Theussen, Herman Faber, Johan Wilhelm Manuel Botterop, Hendrik Antonie Cramer, Johannes Bernardus van Wisselingh, Pieter Coenraad, Cornelis Honig, Dirk Honig, Pieter Hendrik de Jong, Evert Honig, Iris Eisendrath, Maja Frederika Eisendrath, Leonie Emma Eisendrath, Hendrik Jan Fokma, Klaas Erik Fokma, Julie Rika Vet, Rolf Leonard Eisendrath, Frans van Bergen en Henegouwen, Roosje Drilsma, Adriaan Kooiman, Pieter Jacob Zwart, Nelly Johanna Crok , Jan de Carpentier en Pieter Klaassen.
Allen omgekomen tengevolge van de oorlogshandelingen in de jaren 1940 – 1945.
Uit: Het Zaanlands Lyceum in de oorlogsjaren 1940 – 1945
door: Fred Roodenburg
Bladz. 49
Aan: het Gemeentebestuur van Zaandam
Van: De Rector van het Gemeentelijk Lyceum van Zaandam
Onderwerp: enkele gegeven uit het Jaarverslag van het Gemeentelijk Lyceum Zaandam — Cursus 1940 – 1941
Zaandam, 3 October 1941
1. Door de Bezettende Overheid werden de heren Koperberg, Elte en Polak met ingang van 26 November 1940 van hun betrekking, resp. als conrector, tevens leraar in de klassieke talen, leraar in de wis– en natuurkunde en kosmografie en in de aardrijkskunde en staathuishoudkunde, ontheven.
2. Bij raadsbesluit van 13 Febr. 1941 werd de heer Dr. A.B.Nederlof voor zolang Dr. S.Koperberg van de waarneming van zijn betrekking van conrector zal zijn ontheven, tot tijdelijk conrector aan het Gemeentelijk Lyceum benoemd.
3. Bij beschikking van den Regeringscommissaris voor Zaandam van 26 Maart 1941 zijn de heren Oosthuizen en Simons vanaf 24 Maart 1941 belast met het waarnemen van de lessen van den heer G.L. Jambroes, die vanaf 17 Maart 1941 zonder opgave van redenen is weggebleven en waarvan moet worden aangenomen dat hem een ongeluk is overkomen.
4. Bij beschikking van den Regeringscommissaris voor Zaandam van 30 Juli 1941 werd de heer Dr. A.W.Groenman met ingang van 1 Sept. 1941 voor de duur van 1 jaar benoemd tot tijdelijk leraar in het Hebreeuws.
11. Bezetting van het gymnastieklokaal Zeemanstraat Gedurende de maand Maart was het gymnastieklokaal bezet door de Duitse