Panorama zaandam by Tilemahos Efthimiadis

De Paaskerk

Bron Eigen­wijks — 16 maart 2005

paaskerk1Paaskerk, een mon­u­ment zon­der staat­sie
Een inter­view met ing W.L. Doren­bos, sinds jaren adviseur kerk­be­heer en –restau­ratie van de Her­vor­mde Gemeente Zaan­dam. De Paaskerk gele­gen aan het Burg. ter Laan­plantsoen 24, Zaan­dam, hoek Kep­pler­straat en Burg. van de Stadtstraat.

Het is gebouwd als kerkge­bouw in bij­zon­dere archi­tec­tonis­che vor­mgev­ing met verenig­ingsruimten en aange­bouwde pas­to­rie.
De opdracht­gever /​eige­naar is de Her­vor­mde Gemeente Zaan­dam, met als grote pro­mo­tor Ds. J.W. van Petegem.

Finan­cieel werd bin­nen een ther­mome­ter­ac­tie gedoneerd tot ca 100.000 gulden. Vrouwen­groepen pak­ten ban­ket­staven en kauwgum in; kinderen, waaron­der Freek de Jonge, liepen weke­lijks met col­lecte­bus­jes; anderen stelden bedra­gen ter beschikking als gift of als extra ver­di­en­ste van werkza­amhe­den of overuren.
Het bouw­jaar is 1956 /​1957, en de aan­nemer is Bouwbedrijf Maarten de Wit.
De archi­tect was K.L. Sij­mons Dzn. De bouwkundig spe­cial­ist was doof en nam zijn vrouw mee naar de bouwver­gaderin­gen. Deze bouwmeester was een spec­i­fieke kerkar­chi­tect, welke zijn ontwer­pen liet uit­blinken in een uitda­gende bouwvorm. Daarin ver­w­erkte hij in de gebouwen span­nende en onverwachte afdelin­gen, bij voorkeur met ver­sprin­gend vlo­er­niveaux (splitlevel).
Ook de dakvorm en de raam­con­struc­ties zijn door hem geïn­te­greerd.
De indel­ing van de kerk is:
• De kerkzaal met balkon bevindt zich op de verdieping;
• daaron­der op ver­laagd vlo­er­peil de ver­gader­ruimten met foyer en keuken e.d.
• Nog lager bevindt zich de grote zaal met toneel en sep­a­raat het ketelhuis.

De con­struc­tie:
• in de boven– en onder­bouw veel beton ver­w­erkt in con­struc­ties, wand­de­len, kolom­men, vlo­eren, de raam­vak­w­erken van de zuidgevel, de hoge boogra­men in de oost– en west­gevel kerkzaal, alsmede de bovenge­bouwde klokken­stoel.
• Het gevel­met­sel­w­erk bevat overi­gens houten raamkoz­i­j­nen.
• Het gol­vende dak heeft stalen con­struc­ties­pan­ten en is aan de onderz­i­jde met ruw houten pla­fond afgewerkt.

paaskerk2

In dank ontvin­gen wij van de heer Jacques Haak deze afbeeld­ing van de tekst die Karel Appel op de muur geschilderd had. Deze tekst is zeer snel weer ver­wi­jderd. De afbeeld­ing komt uit het boek van de hand van Cather­ine van Houts, met de titel ‚Karel Appel: de biografie’.

Paaskerk verkocht zon­der Appel­ra­men
Bron: NHDag­blad Zaanstreek, 26 mei 2005
De Vrije Evan­ge­lis­che Gemeente koopt de Paaskerk aan de Kep­pler­straat in Zaandam.

paaskerk3 paaskerk4
paaskerk5 paaskerk6


Maar niet de gebrand­schilderde ramen die, naar een ontwerp van Karel Appel, het schep­pingsver­haal vertellen. De kerken­raad van de Protes­tantse Gemeente Zaan­dam wil de ramen graag behouden voor de kerk waar­voor ze bedoeld zijn. Maar als er geen spon­sor komt, verkoopt de kerk de ramen desnoods aan een buiten­landse bieder. In goede staat zijn de ramen van de Paaskerk ander­half tot twee ton waard. Maar vol­gens W. Doren­bos van de kerk is er zeker vijftig­duizend euro aan restau­ratie nodig. Het liefst wil de kerk dat de ramen gewoon bli­jven zit­ten. „Als iemand daar geld voor over heeft, zullen wij geen onre­delijke prijs vra­gen.” Maar de ramen moeten wel geld opbren­gen. „Als er hier nie­mand komt, is er een kans dat de ramen naar het buiten­land gaan.” Flinke waarde De ramen zijn gemaakt door Karel Appel. Ten tijde van de oplev­er­ing in 1958 waren die nog te betalen. Nadien is Appel sterk in waarde toegenomen en verte­gen­wo­ordi­gen de ramen een flinke waarde. De verkoop van de Paaskerk is een deel van de grote gebouwen-​reorganisatie die op gang is gekomen sinds het samen­gaan van de her­vor­mde en de gere­formeerde kerken. Het Lichtschip aan de Galjoen­straat is verkocht aan de Sticht­ing Agora voor basiss­chool De Loop­plank. Over de Sta­tion­sstraatk­erk wordt nog steeds onder­han­deld met de Orthodox-​Servische kerk. De Oost­z­i­jderk­erk wordt onderge­bracht in een beheerssticht­ing. De West­z­i­jderk­erk wordt geren­oveerd en de Noorderk­erk is recent vernieuwd en ver­g­root. Wonin­gen Voor de Paaskerk is belang­stelling geweest van meerdere pro­jec­ton­twikke­laars en de meesten wilden de kerk slopen en er wonin­gen voor in de plaats neerzetten. De kerk is geen offi­cieel mon­u­ment, maar andere kerken van archi­tect Sij­mons zijn dat wel. Daarom wilde de kerken­raad het liefst verkopen aan een instelling die het gebouw zou gebruiken. De Paaskerk is gis­teren, 25 mei 2005, overge­dra­gen aan de Vrije Evan­ge­lis­che Kerk. Die gaat daar bin­nenkort dien­sten houden. De ramen waren nadrukke­lijk van de trans­ac­tie uit­ges­loten. De Vrije Evan­ge­lis­che Gemeente laat een gebouw achter aan de Park­straat in Zaan­dam. Wat daarmee gebeurt, is nog niet bek­end. De kerk is verkocht aan ZVH.


Paaskerk: een mon­u­ment zon­der staat­sie (slot)
Bron: eigen­wijks 6 juli 2005
De Paaskerk aan het Burge­meester ter Laan­plantsoen heeft een rijke his­to­rie. Het ontwerp van archi­tect K.L. Sij­mons Dzn is uniek in Zaan­dam. Het interieur met de glas­ra­men van Karel Appel maken de kerk bij­zon­der. Ing. W.L. Doren­bos, adviseur kerk­be­heer en –restau­ratie van de Her­vor­mde Gemeente Zaan­dam vertelt meer over de kerk.

Aan­vanke­lijk was de kerk volledig in gebruik voor Gods­di­en­stoe­fenin­gen en verenig­ingswerk. De pas­to­rie werd bewoond door het gezin van de eerste predikant Ds. J.W. van Petegem. Vanaf 1961 von­den vier keer per jaar mod­erne jeugd­di­en­sten plaats met ds. Ben Mar­tel en muziekaallei­der Wim Doren­bos. “Er werd nota bene jazzmuziek gespeeld met een dix­ielandork­est, jeugd­koor en eigen­ti­jdse rit­mis­che lied­jes!”, herin­nert Doren­bos zich. Deze dien­sten trokken steeds twee maal achter elkaar een volle kerk. Inmid­dels werd buurthuis De Brug geves­tigd in een deel van het gebouw en de omge­bouwde pas­to­rie. Deze werd later nog uit­ge­bouwd. Toen het buurtwerk naar buurt­cen­trum De Exter werd ver­plaatst werd de aan­bouw een verenigingsgebouw.

Karel Appel (19212006)
paaskerk7In de kerk springt meteen de raamvulling in de noordgevel, boven in de kerkzaal, in het oog. Karel Appel creëerde daar in geplakt glas en veel kleuren zijn visie op het schep­pingsver­haal. Ver­w­erkt in vijf grote raam­par­ti­jen en één kleiner raam, hierop beelden Adam en Eva samen de zesde dag uit. De archi­tect Sij­mons had Karel Appel sterk gepro­moot. Een door de kun­ste­naar aange­brachte wandtekst met daarop de woor­den : “De ganse schep­ping wacht met reikhalzend ver­lan­gen op het open­baar wor­den der zonen Gods”, werd afgekeurd door de toen­ma­lige kerken­raad en is inmid­dels volledig ver­wi­jderd. Het script was in kinder­lijk hand­schrift aange­bracht met scheve en vlekkerige, onregel­matige letters.

Flen­trop
Het meu­bi­lair van de kerk is ook door de archi­tect getek­end en omvat een fraai vor­mgegeven mahoniehouten bankpar­tij en stoe­len. Het litur­gisch cen­trum bestaat uit een ambu­lante preek­stoel, avond­maal­stafel en kaarshouder in licht hout. Het doopvont in de vorm van een dia­bolo is van zwaar beton, waarop een gedreven kop­eren water­bekken met diam­e­ter van 1,20 meter staat. Op het balkon staat een Flen­trop pij­porgel met aangepaste ‘kasvorm’. Dit instru­ment heeft een zwart klavier en een pedaal. Veel pijpen zijn van een
kop­er­legering, glad en gevlamd. De luid­klok is van Eijs­bouts in Asten en elek­trisch bedi­end. De Paaskerk is een gebouw met een mod­erne his­to­rie van bijna vijftig jaar. Mon­u­men­taal maar toch geen ‘mon­u­ment’. Het is in 1996 nog ger­estau­reerd en aangepast. Nu wordt er nog gek­erkt, maar er vin­den veel con­cen­traties plaats van kerkge­bouwen. Hoe de toekomst er voor de kerk uit gaat zien? Ing. W. L. Doren­bos pleit voor behoud van het gebouw als kerk met een func­tie als wijk­to­evlucht. De bouwvorm van deze kerk is niet alleen uniek voor Zaan­dam maar ook rep­re­sen­tatief voor de architct K.L. Sij­mons Dzn. Het gebouw is onlangs gekocht door de Remon­strantse Broederschap.

Joomla tem­plates by a4joomla