Aan de hen­gel, open­lucht­baden in de Zaanstreek

Overdekte zwem­baden zijn een relatief jong ver­schi­jnsel. Het eerste overdekte bad in de Zaanstreek (het Sport­fond­sen­bad) werd pas in 1940 gebouwd (en in 1995 weer ges­loten). Zwem­men deed men vroeger vooral in de buiten­lucht, in zwem­baden die meestal in open water waren aan­gelegd, zoals in de Zaan, het Zwet, de Ham, de Nauer­nasche Vaart of in een vaart of sloot.

In de vorige eeuw was de Zaanstreek rijk aan open­lucht­baden. Vri­jwel ieder Zaan­dorp bezat zo’n natu­ur­bad. Een houten omhein­ing, een steiger en een aan­tal kleed­hok­jes, dat was alles. En soms een duik­toren of een gli­jbaan. Veel van die open­lucht­baden dien­den in vroeger tij­den ook als bad­huis. Niks geen douches, maar gewoon een paar bad­kuipen ter bevorder­ing van de hygiëne.

Tien­duizen­den trokken er ‚s zomers met de bad­tas op de rug naar toe. De halve Zaanstreek leerde er zwem­men, aan de hen­gel, op het droge, aan de leshaak of in een leren gordel. Dat is inmid­dels verleden tijd. Water­vervuil­ing, prob­le­men met de exploitatie en de opkomst van overdekte baden deden de open­lucht­baden de das om. Toch telt de Zaanstreek nog twee natu­ur­baden: de Crom­menije in Krom­me­nie en het Sport­fond­sen­bad in Wormer. Zij zijn respec­tievelijk in 1965 en 1973 gebouwd, dit keer niet in open buiten­wa­ter maar in de vorm van beton­nen bassins.
In het boek wor­den alle natu­ur­baden die de streek kent en heeft gek­end uit­ge­breid beschreven, met aan­dacht voor de motieven van de oprichters, de bouw van het bad, de zwem­lessen en de bad­meesters, de zwemv­erenigin­gen en de ontwik­kelin­gen door de jaren heen, met uit­er­aard de nodige aan­dacht voor de toen­e­mende prob­le­men van de waterkwaliteit.

_{Tekst: Peter Roggeveen
Omvang: 132 pagina’s
ISBN 97890−78381−18−1
NUR 693
www​.uit​gev​erij​-noord​-hol​land​.nl}