Panorama zaandam by Tilemahos Efthimiadis

Vri­jge­vochten, zes portret­ten uit het Zaans verzet

Zaans verzet in Nation­aal per­spec­tief (19401945)
door: Erik Schaap
Rem­mert Aten — Andreas Ausems — Piet Bos­boom
Jaap Buijs — Jan Eikema — George Jambroes

vrijgevochten zaans verzet1Enkele maan­den na de Ned­er­landse capit­u­latie in mei 1940 telde de Zaanstreek al meerdere verzetshaar­den. Relatief veel Zaankan­ters namen stelling tegen de nieuwe orde. Mas­saal, zoals tij­dens de Feb­ru­ar­is­tak­ing. En in kleiner ver­band, door groep­jes gelijkgezin­den die op uiteen­lopende manieren de nazis­tis­che machtheb­bers poog­den te dwarsbomen.

De meest invloedrijke vri­jhei­dsstri­jder werd Wal­raven van Hall. Hij groeide in korte tijd uit tot de spil van de Ned­er­landse ille­galiteit. Maar ook andere Zaankan­ters bleken tij­dens de bezettings­jaren van lan­delijk of zelfs inter­na­tion­aal belang.

In Vri­jge­vochten schetst Erik Schaap aan de hand van zes portret­ten de onmis­bare Zaanse inbreng bin­nen de nationale tegen­be­weg­ing. De fab­riek­sar­bei­der Piet Bos­boom, dom­i­nee Jan Eikema, de Enge­land­vaarders Dré Ausems en George Jam­broes en de houthande­laars Jaap Buijs en Rem­mert Aten; allen stre­den ze op hun eigen wijze tegen de bezetter. Na de Tweede Werel­door­log zak­ten ze weg in de geschiede­nis. Vri­jge­vochten is bedoeld om hen uit de ver­getel­heid te halen en aan de hand van hun ver­halen de reik­wi­jdte van het Zaanse verzet te tonen.

vrijgevochten zaans verzet2George Jam­broes, geboren 22 april 1905 in Ams­ter­dam –
ver­mo­ord 7 sep­tem­ber 1944 in Mau­thausen, Oostenrijk

Over George Jam­broes was niet veel bek­end. Ler­aar aan de Gemeen­telijke HBS, wonend aan het Apol­lo­plantsoen, Engelandvaarder.

In dit boek van Erik Schaap lezen we hoe het met deze ler­aar en Enge­land­vaarder is gegaan tij­dens de jaren van de 2e Wereldoorlog.

Na zijn drop­ping in Ned­er­land viel hij al meteen in han­den van de Duit­sers. Het Eng­land­spiel was in volle gang. De Duit­sers hebben nog de ver­rader Van der Waals naar de fam­i­lie in Zaan­dam ges­tu­urd om te doen alsof hij in een veilige schuilplaats zat.
Op ver­schrikke­lijke wijze is er een eind gekomen aan zijn leven in Mau­thausen, Oostenrijk.

Hoewel er vele per­so­nen wor­den beschreven heb ik een lijstje gemaakt van bewon­ers in en rond de West­z­i­jde.
En van per­so­nen in de wijk Zaandam-​Zuid.

West­z­i­jde 1, Willem Brinkman, prov. Lei­der L.O. (Lan­delijke Organ­isatie voor hulp aan onder­duik­ers)
West­z­i­jde 23b, Fred Kroon fotograaf
West­z­i­jde 42, Wal­raven van Hall, bankdi­recteur
West­z­i­jde 134, Ds. Jan Eikema en dochter Hanna – eerder Heren­gracht 92
West­z­i­jde 140, Jan Hen­drik en Fine op den Velde
West­z­i­jde .. , Prak­tijk dok­ter Fer­gu­son
West­z­i­jde 152, August Sabel
West­z­i­jde 160, Klaas Pos, L.O. top­man
West­z­i­jde 262, Rein­der Kakes

Rem­mert Aten, Frans Halsstraat 31
Piet Bos­boom, o.a. Zee­mansstraat 35
Nathan Bos­boom (broer van Piet), Cz. Peter­straat
De Vries, Cz. Peter­straat
Jaap Buys, Rem­brandt­straat 12
Cees Sabel, Vinken­straat 22
In totaal 26 verzets­mensen van enig statuur in de Westzijde

West­z­i­jde 114, Gebouw Twentsche Bank, dir. R. Prast, onder­duikadres fam. Snoek van West­z­i­jde 18

Een Ten­toon­stelling
Met gebruik­mak­ing van de boven­staande gegevens is getra­cht een ten­toon­stelling te maken in het kader van de Week van de Geschiede­nis voor DE BIEB, (tijdelijk) ook gele­gen aan de West­z­i­jde 170 a.
In deze ten­toon­stelling in DE BIEB aan de West­z­i­jde te Zaan­dam, heeft de samen­steller, aan de hand van dit boek, willen aangeven welke mensen groots verzetswerk hebben ver­richt en die in dezelfde West­z­i­jde of een zijs­traat hier­van woon­den. Bij het onder­zoek bleken verzets­mensen en de Duitse bezetter of aan­hanger soms elka­ars (over-)buren te zijn.
In de vol­go­rde is er gelet op de lig­ging van de huizen ten opzichte van elkaar in de West­z­i­jde.
Lees meer over Vri­jge­vochten de tentoonstelling

In het boek wor­den ook namen genoemd van verzets­mensen die in Zaandam-​Zuid hebben gewoond:
Fam. Selier, Pieter Laten­ste­in­straat
Sjef Swolfs, Zuid­dijk 168
Hanna Bos­boom (zus van Piet), Een­dracht­straat
George Jam­broes, Schu­bert­straat 8 en later Apol­lo­plantsoen 11
Henny Krabbé, (Eskens-​Krabbé) apotheker Burch­tapotheek, Schu­bert­straat 2
K. Sikma, Prins Hen­drik­plantsoen
Hen­drik Fris, Prins Hen­drikkade 68
Chris Coté
Guurt van Houten, Oost­z­i­jde 76, aar­dap­pel­han­del
Kapelaan Ger­rit Groot, Oost­z­i­jde 12, hulp aan onder­duik­ers en verzetskrant De Typhoon
Later ook adres van Over­ste J. Waste­necker, Oost­z­i­jde 12

West­z­i­jde 77 a, Willem Ragut, Nat.Soc.politiecommandant – aanslag 21 juni 1944 door Han­nie Schaft en Jan Bonekamp in de Westzijde.

Lees u zelf dit prachtig uit­gegeven boek met de bij­zon­der goed gedoc­u­menteerde en geschreven verhalen.

vrijgevochten zaans verzet3

foto: Greet Plekker

Joomla tem­plates by a4joomla