Het boek genereerde tevens een stroom van nieuwe feiten en opende archieven die tot dan toe gesloten waren geweest.
Als bankier kende Van Hall de financiële wereld, maar alleen die kennis is niet genoeg om het grote spel te kunnen spelen dat hij heeft gespeeld. Er is een heldere geest, doorzettingsvermogen en een flinke dosis lef voor nodig. Dat alles werd in de persoon van Walraven van Hall verenigd.
De eerste aanzet komt als er nood ontstaat bij de gezinnen van zeelieden die in het buitenland verblijven of voor de geallieerden werken. In Rotterdam is hiervoor een fonds opgericht en van Hall wordt aangezocht dit ook voor de regio Amsterdam op te zetten. Hij werkte in Zaandam voor de bankfirma weduwe J. te Veltrup en verkeerde regelmatig op de beurs te Amsterdam en heeft kennis van de financiële wereld.
Van Hall zet een ingenieus plan op voor leningen waarbij waardeloze effecten als onderpand dienen met de belofte dat ze naderhand terug betaald zullen worden zonder dat de vijand de identiteit van de leners kan achterhalen. Het succes van ‚De Zeemanspot’ blijkt wel uit het bedrag dat in drie jaar wordt ingezameld en uitgekeerd; 5,2 miljoen gulden. Zijn broer Gijs van Hall wordt bewindvoerder. Als de Duitsers bankbiljetten van f 500,– en f 1000,– (guldens) ongeldig verklaren weten Van Hall en zijn medewerkers deze maatregelen te gebruiken om de pot voor de zeemannen te versterken. Dit alles in samenwerking met betrouwbare belastinginspecteurs.
De oorlog verloopt inmiddels slecht voor de Duitsers. Dit zou tot een grotere deelname aan illegale aktiviteiten kunnen leiden, maar daar staat tegenover dat ook de represailles steeds heftiger worden. De angst verlamt velen.
Voor elk probleem, elke tegenslag worden inventieve oplossingen gevonden. Er komt een ‚Landrottenfonds’ voor de geldinzameling t.b.v. onderduikers en illegale activiteiten. De naam Landrottenfonds wordt later omgezet in Nationaal Steunfonds (N.S.F.). Door het contact met Londen, de uitgeweken regering, komt er een garantiestelling voor de uitgaven.
In 1943 wordt er geconcludeerd dat er teveel initiatieven zijn voor hulp aan hen die door de bezetting in financiële nood zijn gekomen. Van Hall heeft inmiddels ook contacten met tal van verzetsgroepen en poogt de eenheid te bevorderen. De Kern wordt opgericht om de uiteenlopende activiteiten van het verzet te coördineren. Daar zijn vergaderingen met alle betrokkenen voor nodig en het is toch een wonder dat al die bijeenkomsten, onder de neus van de bezetter, voortgang blijven vinden.
Een inval in het huis van Van Hall in Zaandam leidt ertoe dat hij moet onderduiken. Men is hem op het spoor. De radiocentrale van Op den Velde in Zaandam valt weg als deze door de Sicherheitsdienst wordt ontmaskerd en gevangen genomen. J.H. Op den Velde overleeft de oorlog niet *
Foto: Wally en zijn gezin
Londen (Wilhelmina) dringt aan op bundeling van het verzet, niet geheel kundig van de werkelijke verhoudingen in het bezette Nederland. Juli 1944 komen vertegenwoordigers van 20 verschillende organisaties in Amsterdam bijeen voor overleg. Van Hall’s hulp wordt ingeroepen om de eenheid in het verzet te bevorderen en dat lukt hem. De B.S. (Binnenlandse Strijdkrachten) waren door de regering in Londen opgericht, maar het was Van Hall die voor de middelen en huisvesting zorgt en de zaak in gang zet.
De grootste stunt haalt de groep o.l.v. van Hall uit met vervalste schatkistpromessen waarmee, via een ingenieus plan bedacht door Gijs van Hall, de Nederlandse Bank 80 miljoen gulden lichter wordt gemaakt. De bank stond onder leiding van Rost van Tonningen en werkte ten dienst van de bezetter.
Van Hall, schuilnaam Van Tuyl, wordt 27 januari 1945 op weg naar een bijeenkomst met enkele anderen gearresteerd. Verraden door iemand uit de eigen kring. De dader wordt gevonden, maar de feiten zijn niet meer terug te draaien. Op 12 februari 1945 volgt zijn executie in Haarlem. Walraven van Hall is herbegraven op de Eerebegraafplaats te Overveen.
Erik Schaap heeft iets groots verricht. Dit boek zal blijvend tot de top van de geschiedschrijving over het verzet tijdens de tweede wereldoorlog blijven behoren. Dit gaat niet over aanslagen en explosies. Dit gaat over mannen en vrouwen die de hulp aan behoeftigen en de voortgang van het verzet financierden.
Foto’s: website: Wally van Hall Bankier van het Verzet
* Lees hiervoor het boek: J.H. Op den Velde. Deelnemer aan het Verzet in de Zaanstreek