J.H. Op den Velde
Jan Hendrik Op den Velde wordt 1 juni 1901 geboren als zoon van Jan Op den Velde en Aagje Kalf. Zij woonden op het Boerenpad nr. 4. Groeit op en gaat naar school die hij op 13 jarige leeftijd verlaat. Bijna gelijktijdig gaat hij werken; eerst in de werktuigbouw maar later kiest hij definitief voor de electrotechniek. De familie verhuist in 1921 naar de Westzijde waar het bedrijf voor drijfriemen gevestigd wordt. Later wordt hieraan toegevoegd de levering van brandstof voor de schepen op de Zaan.
Henk komt in 1922 onder de wapenen bij de verbindingsdienst die dan voorzichtig met radioverbindingen experimenteert. Na z’n diensttijd blijft hij in de electrotechniek werken.
De radio is in opkomst en Henk gaat mee in deze ontwikkeling. Hij bouwt z’n eerste toestel al in 1919.
In het huis van zijn ouders begint hij met uitzendingen te verzorgen; allemaal nog zeer primitief en als hij voor notabelen een demonstratie wil geven komt er niet meer dan gekraak uit de luidspreker.
Henk als zeventien jarige
De radiodistributie, ontwikkelt door de Koger A.L. Bauling, komt tot leven. In 1925 begint Henk voor zichzelf een fabriekje voor de fabrikage van radiotoestellen. In 1927 start Henk een plaatselijke centrale voor radiodistributie. Belangstellenden moesten zich daarvoor abonneren. Het ministerie van Waterstaat geeft de concessie via de PTT uit. Bij overlappende gebieden heeft de gemeente een stem.
Eén van de eerste opstellingen
Hij trouwt in 1930 met Johanna Clasina (Jopie) Hubert en verhuist naar Westzijde 105 t.o. de Verkadefabrieken. Daar komt ook de nieuwe radiocentrale. Door dit werk komt Henk in contact met vele andere centrales in Nederland maar ook in Europa. Hij vliegt regelmatig naar London waar hij een belang heeft in een centrale. Via een lening van dhr. Verkade kan hij de centrale van G. Fris in Zaandam overnemen. Men vraagt hem ook zich te bemoeien met een centrale in Zeeland die niet zo goed loopt.
Ondertussen groeit het gezin. Zoon Jan wordt in 1931 geboren en Hendrik Jan ziet in 1933 het levenslicht. Tragisch is dat in 1937 het huwelijk met Jopie tot een einde komt. Hij blijft zoveel mogelijk contact houden met de jongens. In 1939 trouwt hij met Fien de Vries. Zij verhuizen naar Westzijde 140. In 1941 wordt zoon Wijbrand geboren. De centrale blijft op Westzijde 105 waar monteur Husslage met zijn gezin intrekt.
Illigaliteit
Henk wordt vanwege zijn expertise in radiozaken al snel betrokken bij illegale aktiviteiten in de Zaanstreek. Hij wordt opgenomen in de Ordedienst als hoofd technische afdeling. Door een conflict aan de top van de Ordedienst wordt Henk hoofd van de radiodienst. Hij wist contact te leggen met de regering in Londen. In 1944 ontvangt hij, via gedropte agenten, vanuit Londen een speciale zender.
Op twee maart 1944 wordt Henk gearresteerd en samen met zijn vrouw Fien naar Den Haag overgebracht. Henk wordt in het kader van het Englandspiel overgebracht naar Haaren. Fien komt op 23 mei vrij. Henk wordt in september 1944 (n.a.v. Dolle Dinsdag) via Vught en Sachenhausen overgeplaatst naar het concentratiekamp Gros Rosen in Polen. In juni 1945 krijgt Fien het bericht dat haar man in het kamp ernstig ziek is geworden en in de ziekenboeg is overleden.
In de buurt waar de verzetshelden uit de Tweede Wereldoorlog met straatnamen geëerd worden werd ook naar J.H. Op den Velde een straatnaam vernoemd.
1.) de ordedienst (od) was in nederland een belangrijke illegale organisatie tijdens de tweede wereldoorlog.
2.) het englandspiel was een duitse operatie in de tweede wereldoorlog, om een geallieerd zendernetwerk te gebruiken om valse informatie te sturen naar het verenigd koninkrijk
Het boek: J.H. Op den Velde. Deelnemer aan het Verzet in de Zaanstreek.
De hierboven gegeven levensgeschiedenis van Op den Velde komt uit het boek dat de zonen van J.H. (Henk) Op den Velde, Jan, Hendrik Jan en Wijbrand, hebben opgeschreven. Het is een herinnering aan hun vader die radiopionier was in de jaren ’30, die de radiodistributie groot heeft gemaakt dat nog lang na de Tweede Wereldoorlog goed heeft gefunctioneerd. En een vader die de oorlogsperiode niet heeft overleefd en hen achterliet met herinneringen die nu op papier staan.
Maar die periode 40 – 45 is toch wel het belangrijkste deel van het boek. Twee derde van het boek vormen de bijlagen die verslag doen van de activiteiten van het Verzet en de plek die Op den Velde daarin had. Voor hen die zich interesseren voor de geschiedenis van het Zaanse Verzet is dit boek een aanrader.
Daarnaast komen er namen langs die vooral na de oorlog in de electrotechniek in de Zaanstreek een rol speelden zoals Sterel & Wechelaar, Husslage en Fris.
foto: Plekker, Henk op den Velde op de reünie oud-verzetsmensen Zaandam 5 mei 2014
J.H. Op den Velde,
door: Jan, Hendrik Jan en Wijbrand Op den Velde
ISBN: 978 949 095 296