Willem en zijn zoon Chris Jansen, schilders uit Westzaan
Bron: NHDagblad, Zaanstreek, 22 augustus 2007
Een bord soep voor een schilderij.
Leven en werken van Willem en Chris Jansen in boek vastgelegd door Arjen van Ginkel.
Jansen zocht de beter gesitueerden thuis op en bood een schilderij aan in ruil voor een paar tientjes of een week meeeten. Met de doeken op zijn rug gebonden werd hij op pad gestuurd door zijn vrouw ten einde het geldgebrek op te heffen. Hij was een zonderlinge verschijning, een man met een woeste baard en levend voor de kunst.
Als iets het chaotische huisgezin van de schilder typeerde, dan was het de constante armoede en het gemak waarmee eenmaal verdiende centen vlot werden uitgegeven. ’Laat de armoede de pest krijgen’, en dan kocht Willem dingen bij de slager en de banketbakker, langspeelplaten of een dure elektrische trein voor de jongens. Onverantwoord, oordeelde de buitenwereld.
Het is niet duidelijk in hoeverre Jansen te lijden heeft gehad onder het schrale kunstzinnige klimaat dat lange tijd typerend was voor de Zaanstreek. In het boek ’Kunst zonder rugwind’, waarin enkele jaren geleden de Zaanse schilderkunst in kaart werd gebracht, wordt opgemerkt dat er ’geen markt’ en geen traditie bestond en er was amper expositieruimte. De welgestelde ondernemers en fabrikanten hadden een scherp oog voor de economische belangen, maar wetenschap, kunst en literatuur waren stadse zaken. Pas in de twintigste eeuw veranderde dit langzaam.
Er kwam toen een groep kunstschilders die je Zaans zou kunnen noemen. Ze waren sterk gericht op het polderland in en om de Zaanstreek. Ze kwamen niet per definitie uit de dorpen langs de Zaan. Willem Jansen was geboren in Amsterdam. Het begrip ’Echte Zaankanters’ is so wie so een lastige term omdat dit gebied vanaf de vroege zeventiende eeuw door zijn economische bloei als gevolg van de molennijverheid, scheepsbouw en toeleveringsbedrijven als een magneet werkte voor werkzoekenden uit alle windstreken van Friesland tot Turkije.
De jonge Willem volgde de Rijksschool voor Kunstnijverheid, de academie die volgde moest hij afbreken wegens geldgebrek. Hij werd lid van kunstenaarsvereniging Sint Lucas, exposeerde en zijn stillevens met kaarslicht werden graag gezien en gekocht. Echter, Willem trouwde in 1915 met Anny Kerkhoff. Zij was een volksmeisje dat door velen als een tikje vreemd werd gekenschetst. Bovendien was hij al snel vader. Eerst van Wim junior en enige tijd later van de tweeling Chris en Joop, kinderen die beiden met een psychische handicap worstelden. De oorlog en het gezinsleven remden zijn groei als kunstenaar.
Hij verkocht een ets aan koningin Wilhelmina, maar de kist die hij liet maken voor de zending kostte meer dan wat hij aan haar verkocht. Geldzorgen waren een tweede natuur.
In de monografie klinken vele stemmen over de schilder die als grillig, chaotisch, vrijgevig, verlegen, uitgelaten en uit de hoogte wordt afgeschilderd. Een tobberige pechvogel, een zonderling en een rusteloos mens. Nee, een familieman en een levensgenieter die in zijn zoon Chris een talentvolle opvolger herkende. Een kleurrijk persoon noemen we zo iemand. Auteur Henk Heijnen kon voor zijn boek gebruik maken van interviews die Jan de Bruin in de jaren tachtig had met familieleden en vrienden.
Over de schilder Jansen schrijft hij dat deze zich richtte op de weergave van de zichtbare werkelijkheid. Een ingetogen expressionisme met een romantische inslag. Jansen achtte de natuur hoger dan de persoonlijke expressie. Zijn oeuvre is een lofzang op de natuur. Hij kon ontroerd raken door bomen, weilanden en wolkenpartijen. Zijn zoon Chris, die te jong aan een hartaanval overleed, was expressiever en eigentijdser. Hij was ook minder commercieel. Tot op zekere hoogte bepaalde de vraag Jansens kunst.
Eerder verschenen reeds boeken over Frans Mars en Cor Dik, nu is er deze uitgave over Willem en Chris Jansen en in de toekomst zullen Jaap Kaal en Gerrit Jan de Geus volgen. Zaanse kunstkringen ijveren om het werk en de geschiedenis vast te leggen nu het nog kan. Aan het publiek om te oordelen of deze Zaanse schilders terecht de tand des tijds doorstaan.
Molenmuseum Koog ad Zaan
Willem en Chris Jansen
Op de openingsdag van de tentoonstelling op 18 augustus 2007 werd aan de kleindochter van Willem Jansen: Annelies van Goolen het eerste exemplaar van het nieuwe boek over het leven van haar opa Willem en zijn zoon Chris Jansen overhandigd.
Het boek is geschreven door Henk Heijnen en Jan de Bruin. Het bevat verhalen over het leven van de twee schilders van vrienden Albert van Beek, Nackie Bosboom en Jan de Boer, waardoor lezers een indruk krijgen van het leven en werken van de kunstenaars. Ook het gezin van de schilders en de Westzaanse gemeenschap worden daarin beschreven.
Het boek is een initiatief van de Willem Jansen Stichting en wordt uitgegeven door Stichting Uitgeverij Noord Holland.
Geïll. met vele foto’s en 159 afbeeldingen van hun werken.
Technische gegevens boek:
Tekst: Henk Heijnen en Jan de Bruin
Fotografie Arjan Gaarenstroom
Prijs: € 25,00
Formaat 24 x 22,5 cm liggend
Omvang: 144 pagina’s
Bindwijze: genaaid gebonden
ISBN 978−90−78381−12−9