Gemeen­te­huizen Zaandam

_{Van onze redac­tie, Ruud Meijns}

Het vroegere raad­huis van Zaan­dam, De Burcht, komt op de markt. Par­teon, de eige­naar van het gebouw, vindt het niet meer passen bij zijn hoofd­taak; het wordt verkocht. Veel zal het niet uit­maken, het gebouw bli­jft gezichts­bepal­end aan de Zuiddijk.

Het was niet het eerste gemeen­te­huis van Zaan­dam. In de 17e eeuw ston­den er zelfs twee; een­tje voor West­zaan­dam en een­tje voor Oost­zaan­dam. Oost– en West­zaan­dam hoor­den bij afzon­der­lijke rechts­ge­bieden en had­den elk recht op een eigen rechthuis.

Het rechthuis/​gemeentehuis van West­zaan­dam (1683) was gebouwd tegen de West­z­i­jderk­erk — de Bullek­erk. Het rechthuis was voor de kerk geplaatst. Toen het gemeen­te­huis in 1847 aan de Burcht gereed kwam werd dit bouwsel ges­loopt. Link­er­plaatje met het rechthuis en rechts zonder.

Het rechthuis van Oost­zaan­dam was gebouwd tegen de Oost­z­i­jderk­erk. Op het eerste pren­tje staat het hele­maal rechts, nog net zicht­baar. Op plaatje 2 is het beter te zien. Ook dit pand werd over­bodig toen het nieuwe gemeen­te­huis in Zaan­dam gereed kwam. Maar het heeft nog even dienst gedaan als con­sis­to­riekamer en is ver­vol­gens ges­loopt. Op dezelfde plaats werd een predikan­ten­won­ing gebouwd die er nu nog staat (plaat­jes 3).

Het nieuwe stad­huis van Zaan­dam is een ontwerp van archi­tect W.A. Scholten. Het gebouw is ont­wor­pen in een neo­clas­sicis­tis­che stijl. Het gebouw deed inder­tijd dienst als stad­huis, kan­ton­gerecht, Kamer van Koo­phan­del en politiebureau.

Bij het ontstaan van Zaanstad in 1974, wer­den alle voor­ma­lige, zelf­s­tandige gemeen­ten Zaan­dam, Koog aan de Zaan, Zaandijk, Wormerveer, Krom­me­nie, West­zaan en Assendelft samengevoegd. Er kwam een noodzaak om een nieuw, en cen­traal gele­gen gemeen­te­huis te laten bouwen. Dat werd het Ban­nehof in Zaandijk. De eerste raadsver­gader­ing vond plaats op 24 feb­ru­ari 1975.

Het Ban­nehof in Zaandijk

Maar aan alles komt een eind en zo kwam er weer een nieuw stad­huis. In het plan Inver­dan werd een nieuw stad­huis gebouwd dat in 2011 gereed kwam. Het werd beroemd van­wege het uiter­lijk van Zaanse huisjes.

Het nieuwe stad­huis van Zaanstad.