85 jaar Video– Filmgroep Saenden
Van onbze redactie, Ruud Meijns
Het is bijna niet meer voor te stellen, maar er was een tijd dat het maken van een filmpje een luxe was die maar weinigen zich konden permitteren. Over die ontwikkeling spraken we met Willem Kleijn, Huub Kersten en Remmet Ouwejan van de Video-filmgroep Saenden. De groep werd op 29 mei 1933 opgericht als de smalfilmgroep Saenden in het restaurant van Poeteren aan de Nicolaasstraat in Zaandam, waar nu het Zaantheater staat. Smalfilmgroep Saenden was onderdeel van de Nederlandse smalfilmliga. Doelstelling van de Liga was ’zowel het maken als het vertonen van amateurfilms te bevorderen’.
In die jaren was filmen pionieren want bijna alles moest nog uitgevonden worden. De film die gebruikt werd, was van acetaat en er kon slechts een paar minuten film mee worden gemaakt. 
Er was 8 mm, 9½ mm en 16 mm film (dubbel 8) en de camera’s moesten met een veer worden opgewonden. Afhankelijk van de grootte van de spoel waar de film op zat en de projectiesnelheid kreeg je met 10 meter film een filmpje van + 3 minuten. Was het filmpje geschoten dan moest het naar een laboratorium waar het werd ontwikkeld en dan pas kon je het thuis met de projector vertonen.
Een dubbel 8 camera
Het doel van de club was om met de leden professionele films te maken, geen familiefilmpjes, maar films waaraan een idee ten grondslag lag en waar een scenario voor geschreven was. Deze films werden dan in de club vertoond, beoordeeld en van commentaar voorzien. Waren ze goed genoeg dan werden ze ingezonden voor de provinciale competitie en als ze uit die beoordeling kwamen met een certificaat gingen ze naar de landelijke competitie. De club heeft in de loop der jaren vele prijzen behaald. De laatste film die in de prijzen viel was de documentaire ‘Made in Taiwan’ van Ann Bens.
Enkele titels uit de beginperiode zijn: ‘Mooie Violen’ van P. v.h. Kaar uit 1934, ‘Mammon maakt grapjes’ van Mw. Muns uit 1939 en uit 1951 ‘Scherven’ van C. Kunst. Van de grote brand in het Veem in 1953 is ook een film gemaakt met de titel ‘De miljoenenbrand aan de Zaan’ waarvoor K. Timmerman, J. de Wijn en C. Fuchs tekenden. De heren hadden afzonderlijk beelden van de brand geschoten en pas later is besloten deze samen te voegen tot 1 film.
De foto is gemaakt tijdens de opnamen van ‘Pech gehad’ uit 1958 van Jan A. Kleijn en H. van Suijlekom.
Tijdens de clubavonden werd niet alleen koffie gedronken en films vertoond. Er werd ook nieuw filmmateriaal getoond, en er werd instructie gegeven in nieuwe methoden. Een belangrijke ontwikkeling was geluid bij een film.
In de begintijd werd er nog wel eens een grammofoonplaat opgezet als ondersteuning bij de film, maar de echte liefhebber wilde geluid dat synchroon met de film liep. Dat begon pas vorm te krijgen toen de bandrecorder binnen bereik van de amateur kwam. Maar een geluidsband heeft niet dezelfde snelheid als een film en er is heel wat afgeknutseld om film en geluid gelijk te laten lopen. Uiteindelijk werden hier ook apparaten voor ontwikkeld die dit synchroon laten lopen eenvoudig oplosten.
‘Even’ een filmpje met geluid vertonen. (foto: filmclub Kleare-Kimen)
De grootste opgang maakte de smalfilm in de jaren ’50 t/m de jaren ’70. De apparatuur werd ook voor de gewone man betaalbaar en uit die tijd stammen ook de vele filmpjes die nu nog in nostalgische TV-programma’s over Nederland worden vertoond. Voor de smalfilmclub groeide de belangstelling ook want daar kon je informatie krijgen en delen met medefanaten. Saenden had in die periode meer dan zestig leden die de drukke clubavonden bezochten. En de deelname aan competities groeide, vooral als het een gezellig reisje naar Oostende betekende waar het Benelux Film Festival werd gehouden.
Maar de volgende revolutie stond alweer voor de deur: Video. De eerste video werd in 1976 op de markt gebracht door JVC; de VHS. Er kwamen nogal wat andere systemen, maar de VHS werd de standaard. De kwaliteit van de VHS haalde het niet bij de smalfilm van die dagen en bovendien deed zich een ander probleem voor; hoe moet je zo’n cassette bewerken? Enthousiastelingen zaten soms met drie recorders tegelijk te werken; 2 om af te draaien en 1 om het resultaat weer op te nemen.
Het zorgde ook voor een splitsing binnen de club tussen de smalfilm-liefhebbers en de nieuwe lichting die voor de VHS-band ging. Dat kwam ook door het beeldformaat. Dat ging van 4:3 voor de smalfilm naar 16:9 voor de videoband; een groot verschil. Maar zoals iedereen weet die nog VHS-banden op zolder heeft liggen, deze revolutie ging ook weer voorbij. Het digitale tijdperk diende zich aan.
Voor de meesten van de oude garde was dit een stap te ver, die zullen niet snel met hun film op een USB-stick naar de clubavond komen. Er zijn ook nog maar weinig leden en de meesten daarvan zijn lang gepensioneerd. Er is een nieuwe generatie filmers gekomen; die filmen met hun telefoon en zetten het op een kanaal als You-Tube. Ze hebben ook geen club meer nodig om films te maken; dat kan ook allemaal on-line gebeuren.
Willem Kleijn, Huub Kersten en Remmet Ouwejan van de Video-filmgroep Saenden in de filmzaal van Willem Kleijn.
Wie meer wil weten over de Video-filmgroep Saenden kan terecht op de website van de vereniging; www.videofilmgroepsaenden.nl
Ze zijn ook op facebook te vinden: www.facebook.com/SaendenVideo/?ref=page_internal