Het Wapen van Lon­den – een spe­ciale zaak
_{Van onze redac­tie, Ruud Meijns}

Het Wapen of Oud Lon­den in de volksmond was een spe­ciale tabak­szaak op de Zuid­dijk die in Zaan­dam geves­tigd was van 1791 tot aan 1946.

Jan Warnar Köhne ( 1755) vertrok zo rond 1789, de tijd van de Franse rev­o­lu­tie, vanuit Berge bij Han­nover in West­elijke richt­ing en eindigde op de Zuid­dijk in Oost­zaan­dam waar hij zich in 1791 ves­tigde.
Met wat hij aan spaargeld nog over had begon hij een han­deltje in tabak in een zaak die hij ‘Het wapen van Lon­den’ noemde. Na een tussen­stop op de Dam ves­tigde hij zich in een pand op de hoek van de Zuiderk­erk­straat en de Zuid­dijk.

Links de Oost­z­i­jderk­erk en het hoekhuis is het Wapen van Lon­den (1890).

Hij kwam zon­der kleer­scheuren door de Franse tijd heen, huurde pan­den voor het ker­ven (sni­j­den) van de ruwe tabak, begon een han­del in kaas en huurde daar­voor een pakhuis op het Fransepad. Voor ver­sterk­ing nam hij zijn broer Johan Her­mann in dienst.

Jan over­leed op 20 novem­ber 1827 en Johan zette de zaak voort. In 1844 over­leed deze Johan waarna diens zoon Johan de zaak over­nam. Niet voor lang want hij over­leed in het­zelfde jaar en zo kwam broer Rem­mert aan het roer te staan van Het Wapen van Lon­den.

Bij zijn dood was Jan Warnar Köhne koop­man, fab­rikant, expor­teur en reder. In het kan­toor van de firma hebben tot aan de sluit­ing in 1946 schilder­i­jen gehangen van drie schepen waar Jan geld in had gestopt. De schepen voeren tussen Ams­ter­dam en West-​Indië. Eén van de schepen, de Colum­bus, is ooit met man en muis ver­gaan.

Rechts: Eén van de schoen­ers van Köhne

Rem­mert Köhne die nu de lei­d­ing had was ook gort­peller met de molen de “Traan­roeier” die in het Oost­z­i­jderveld ter hoogte van het Hanen­pad stond. Hij heeft deze molen tot 1902 gehad. Rem­mert stierf in 1912 en zijn zoons Coen en Rem­mert hebben de zaak voort­gezet.

Deze twee zonen van Köhne hebben de zaak tot het eind voort­gezet samen met de bedi­en­den A. Flen­trop en M. Buys. ‘Oud Lon­den’ zoals de zaak ook wel werd genoemd had een antieke inven­taris met vaten, ton­net­jes, porse­leinen snuif­pot­ten en kop­eren weegschalen.
Hain de Mole­naar haalde herin­ner­in­gen op:
‘Toe ‘k nag un kind was, sting er op de toon­bank nag un kopere komvoor mit ’n kooltje vuur, deer kon je den mitien opsteke a je un puntza­kkie tebak ehaald hadde, want as je wet ekocht hadde mog je mitien un paipie stoppe of un proimpie voor niks neme’.

Pelders, olies­lagers, zee­bonken en boekhoud­ers, al wat rookte, pruimde of snoof kwam bij hen in de winkel omdat ze waar voor elk wat wils had. Mary­land, Por­torico, Vari­nas – goed, beter, best en deze rep­u­tatie hielden ze hoog en leverde hen voordeel op.

In 1946 kwam het einde voor deze oude firma. De hele winke­lin­ven­taris is door de heren Köhne geschonken aan het Open­lucht­mu­seum in Arn­hem. Het werd weer opge­bouwd in het Zaanse buurtje. Helaas is het bij een brand in 1970 ver­loren gegaan.

Bron­nen:
De Speel­wa­gen 1946 nr. 2 van His­torische Genootschap­pen in Hol­lands Noorderk­wartier.
De Zaende 1946
De Zaan­lan­der 1946-​02-​23
Gemeen­tearchief Zaanstad