De Houtwerker “ies goed bield”.

_{Van onze redac­tie: Ruud Meijns}

Daar had de maker wel gelijk in, maar dat gelijk kreeg hij niet direct nadat hij het beeld had gemaakt, dat duurde nog een tien­tal jaren.

De Joegoslavis­che kun­ste­naar Slavomir Miletic woonde in 1962 nog in Ams­ter­dam en werkte uit geld­nood als arbei­der bij Honig in Zaan­dam. Daar bleven zijn artistieke ambities niet onopge­merkt. Zowel collega’s als direc­tie zagen in dat deze man tot bij­zon­dere din­gen in staat was.

Dit resul­teerde in een artikel in de krant waar­door Miletic’s leven een andere draai nam. De directeur van Honig las het bericht en besloot zijn werkne­mer een opdracht te geven voor een beeld. Het werd ‘De Stouwer’; een arbei­der die een last op z’n plek duwt.

Door dit ini­ti­atief raak­ten bestu­ur­ders van de gemeente Zaan­dam ook bek­end met de beeld­houwer en uitein­delijk komt het tot een opdracht voor de kun­ste­naar. De opdracht was een beeld te maken ter ere van de werk­ers in de houtin­dus­trie. De beoogde plek zou naast de Beat­rixbrug zijn.

Op deze uit­snede van een foto van P. Mar­cuse is een balken­vlot­ter te zien. Man­nen die van de losse balken vlot­ten maak­ten. Mogelijk heeft de houd­ing van deze man Miletic de inspi­ratie voor het beeld gegeven.

Het gezin Miletic kreeg een won­ing toegewezen op Rusten­burg 107 en een werk­plaats nabij de gasfabriek.

Het beeld kreeg een hoogte van vier meter. De tot stand kom­ing van het beeld ging met vele tegensla­gen gepaard. De mod­ellen van gips hielden het niet en stort­ten in elkaar.

De beo­ordel­ing van de gemeente, in eerste instantie door gemeente-​architect Bakker, was negatief. Het was tech­nisch niet goed, het was artistiek niet goed. Voor een deskundig oordeel in deze zaak werd een (geheime) com­missie ingesteld om het beeld te beoordelen.

Per brief werd Miletic op de hoogte gesteld van het besluit en er werd tevens een afreken­ing meeges­tu­urd en na aftrek van gemaakte kosten bleef er voor de kun­ste­naar van de aan hem toegek­ende zes­duizend gulden f 2.721,92 over. Omdat Miletic dat als een afkoop beschouwde raakte hij dat geld niet aan. En omdat het beeld bij vele Zaankan­ters goed in de smaak viel, kreeg de geplaagde kun­ste­naar en zijn gezin van alle kan­ten hulp en ondersteuning.

Een contra-​expertise liet zien dat er tech­nisch gezien geen prob­le­men met het zes ton zware beton­nen beeld waren. Over de artistieke kwaliteit liet o.a. Willem Sand­berg zich posi­tief uit.

Vanuit de burg­erij zijn nog vele pogin­gen onder­nomen om geld in te zame­len zodat het beeld toch in Zaan­dam geplaatst kon wor­den, maar die had­den onvol­doende suc­ces. En toen begon een lange reis van De Houtwerker. Miletic verkocht in 1971 zijn beeld aan kooplieden van het Ams­ter­damse Water­looplein voor 25 cent. Het heeft vele jaren op het plein gestaan.

In de jaren daarna bleef het beeld de aan­dacht houden van Zaankan­ters o.a. via de sticht­ing ‘Vrien­den De Houtwerker’. Ze kre­gen steun van Ruud Vree­man die bij zijn aantre­den als burge­meester in 1997 verk­laarde er alles aan te zullen doen om de Houtwerker een plek in Zaan­dam te geven.

En in 2004, vlak na zijn afscheid als burge­meester kon Vree­man, met Slavomir Miletic, het in brons gegoten beeld aan de Houthavenkade onthullen.

De Houtwerker, zoals Miletic het ooit uit­drukte, “ies goed bield” en dat is het ook, en ein­delijk op de plek langs de haven waar ooit het hout door vele han­den werd verwerkt.

Foto’s: Gemeen­teaarchief Zaanstad, Stad­sarchief Ams­ter­dam, P. Mar­cuse, Buitenbeeldinbeeld